سزاکانی سەرژمێریی چین؟

لە ماوەی دوو هەفتەی پێشوودا ،پاش بێنەو بەرەیەکی زۆر ،گفتوگۆی گەرم و دانوستانی بەردەوام لە نێوان هەرێم و عێراق، بەشێکی باش لە  داواکارییەکانی هەرێم جێبەجێکران، جگە لە یەک خاڵیان نەبێت ، هەرێم ئەیویست کە بە گوێرەی کارتی نیشتمانی ، هاوڵاتیان   لەسەر شوێنی ئەسڵییان  تۆمار بکرێن، نەک ئەو شوێنەی کە لەرۆژی سەرژمێری لێی ئەبن و پاشان لیژنەی هاوبەشی عێراق و هەرێم  هەڵبستن بە بەراوردکردنی داتاکان و ناوەکان بگەرێننەوە بۆ سەر  شارەکانیان ، لە کۆتایدا  لەگەڵ هەندێک دوو دڵی ،هەرێم  یەکلایی بوە کە لە رۆژانی 20 و 21 ی ئەم مانگە،  بەشداری سەرژمێری گشتی ئەکات .

لە راستیدا رۆژانی کەم ماون بۆ ئەنجامدانی سەرژمێری، هەقی خۆی بوو کە هەڵمەتێکی میدیایی باشی بۆ  بکرایە، بەڵام بەهۆی دوو دڵی حکومەتی هەرێم لە بەشداریکردنی سەرژمێری و بانگەشەی هەڵبژاردنی پەرلەمانەوە، هیچ گرنگیەکی میدیایی پێنەدراوە . بۆیە خەڵکی پرسیاری زۆری هەیەو چاوەڕێی وەڵامن، پوختەی سەرنج و زانیارییەکان:

1: ماوەی ڕۆژانی سەرژمێری(15) پانزە ڕۆژە، نەک(2)دوو رۆژ.

 بەروارەکانی20 و 21 ی ئەم مانگە کە کراون  بە پشووی رەسمی و قەدەغەی هاتوچۆیە. ئەو دوو ڕۆژە  تیمی ژمێرکار، تەنها زانیاری سەرەکی ژمارەی خەڵک و خێزان تۆمار ئەکەن، باقی 13 رۆژەکەی تر، تەواوی زانیاری فۆرمی ئەلکترۆنی سەرژمێری تۆمار ئەکەن.

2: ئەو هاوڵاتیانەی لەو دوو رۆژەدا لە کارو خزمەتن و ئێشکگرن وەکو کەرتەکانی پزیشکی و سەربازیی و ئەمنی و میدیایی ، ئەو هاوڵاتیانە ئەتوانن کارتی نیشتمانی خۆیان لەلای خێزانەکەنیان بەجێبهێڵێن  و بێ دوو دڵی ،تیمی سەرژمێری تۆماریان دەکەن.

3: بۆ ئەوانەی لەو رۆژەدا خۆیان، یان پێکەوە لەگەڵ ئەندامانی خێزانەکانیان لەدەرەوەی وڵاتن، بەهۆیەکانی گەشتکردن و بازرگانی و چارەسەری پزیشکی ، ئەوانیش بەهەمان شێوە ئەتوانن کارتی نیشتمانی و کارتی زانیاری لەلای ئەندامانی پلە یەکی خێزانەکەنیان دابنێن، بۆ نمونە لەلای ماڵی خوشک، برا، دایک و باوک، ئەوانیش   تۆمار دەکرێن.

4: ئەگەر بەهەر هۆیەک رۆژی سەرژمێری تۆمار نەکرایت، مافی وڵاتنامەت لێ وەرناگیرێتەوە (جنسییە) .

5: بۆ ڕەوەندی کوردستانی و عێراقی کە بە دونیادا بڵاو بونەتەوە، ئەوانیش هاوشێوەی ناوەوەی وڵات پاش سێ مانگی تر ،لەرێگای کونسوڵخانەکانی عێراق لەدەرەوەی وڵات  تۆمار ئەکرێن و هیچ بەدگومانیی و دوو دڵییەکی ناوێت. بەڵگەش بۆ ئەم ڕاستیە،  بەگوێرەی قانونی دەستەی ئامار ژمارە 32 ی ساڵی 2023  مادەی (12) برگەی یەکەم ، دەبێت هاوڵاتی عێراقیی نیشتەجێی دەرەوەی وڵات ئەوانیش سەرژمێری بکرێن .

6: بەگوێرەی قانونی دەستەی ئامار ژمارە (32) ی ساڵی 2023 مادەی (11) پێویستە پاش (11) ساڵی تر سەرژمێری دانیشتوان بکرێتەوە و بۆهەر (11) ساڵ جارێک سەرژمێری بکرێت.

7: خەڵکی کەرکوک و ناوچەکانی تری مادەی 140 پێویستە بگەڕێنەوە بۆ شارەکانی خۆتان، بەگەرانەوەتان گەرەنتی پاراستنی ناسنامەی مێژوویی شارەکەتان دەکەن.

سزاکانی سەرژمێری چین ؟

لەرووی قانونیەوە  پرۆسەی سەرژمێری بە دوو قانون رێکخراوە، قانونی سەرژمێری دانیشتوان ژمارە (40 )ی ساڵی 2008 و هەموارەکەی لەگەڵ قانونی دەستەی ئاماری عێراق ژمارە (32 )ی ساڵی2023 ئەمەی دووەمیان قانونێکی زۆر گرنگ و سەرەکیە ، لەو قانونەدا هاوڵاتی پابەندکراوە کە دەبێت  بەشداری سەرژمێری بکات و بە پێچەوانەوە سزای قورسی زیندانیکردن و پێبژاردنی دارایی هەیە،  سزاکان بەم شێوەیەن؛

1: ئەگەر هاوڵاتی ڕێگریکرد  سەرژمێری بکەن ،بە گوێرەی یاسای دەستەی ئامار ژمارە(32) ی ساڵی 2023  مادەی (18 )  برگەی (چوارەم)  ، سزا ئەدرێت بە زیندانیکردن بۆ ماوەیەک کە لە (3) سێ ساڵ زیاتر نەبێت و سزادانی دارایی کە لە (3) ملیۆن دینار کەمتر نەبێت  و لە (5) ملیۆن دینار زیاتر نەبێت.

2: ئەگەر هاوڵاتی زانیاری درۆی بە مەبەست پێشکەشکرد، بەگوێرەی هەمان قانون ، پاڵپشت بە مادەی (19)  برگەی (یەکەم) هاوڵاتی زیندانی ئەکرێت بۆ ماوەیەک کە لە  (7) ساڵ زیاتر نەبێت  و لەگەڵیدا  سزادانی دارایی کە لە (5) ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە (10) ملیۆن دیناری عێراقی زیاتر نەبێت.

تێبینی یاسایی:

هەموو هەو قانونانەی کە لە پەرلەمانی عێراقی دەرئەچن، ئەبێت پەرلەمانی کوردستان بۆ کارپێکردنیان لە هەرێم دەنگی پێ بدات. هەرچەندە لەو ماوەیە پەرلەمان هەڵوەشاتەوە، بەڵام پرۆسەی سەرژمێری گشتگیر و نیشتمانی و فیدراڵییە .