رۆژئاوا بایکۆتی دەکات

ئیرادە میدیا

تەلەفزێۆنی سوریا رایگەیاند، بریارە کاتژمێر 10ی ئەم شەو29یئازاری2025، حکومەتی ڕاگوزەری سوریا ڕابگەنرێت و هەریەک لە کورد و دروزو عەلەوییەکانیش بەشداری تێداناکەن.

دوای سێ مانگ لە ڕووخانی ڕژێمەکەی بەشار ئەسەد و کۆتایی هاتنی شەڕوئاڵۆزی دوای 14ساڵ، دەسەڵاتدارانی هەیئەی تەحریری شام بەبێ بەشداری کورد و پێکهاتەکان و ڕەچاوگرتنی مافەکانیان دەستوری  نوێێ سورییان ڕاگەیاند، کە بۆ ماوەی  پێنج ساڵ لەلایەن سەرۆکی ئێستای ئەو دەستەیەوە جێبەجێ دەکرێت. 

بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە، حکومەتی ڕاگوزەری سوریا بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع ڕابگەینرێت و هەرچەندە بانگێهێشتی فەرمیان بۆچووە بەڵام  کورد و پێکهاتەکانیش بایکۆتی دەکەن.

ئەنجومەنی سوریاری دیموكراتی بەشداریكردنی لە حكومەتی دیمەشق رەتكردووەتەوەو رایگەیاندووە، تا دەستوری راگوزەری سوریا نەگۆڕێت بەشداری لە حكومەت ناكەن، بەوپێیەی ئەو دەستورەی ڕاگەیانراوە مافی کوردی تێدا ڕوون نیە و هەموو دەسەڵاتی تەشریعی و تەنفیزی ودادوەریی  بۆ ماوەی ٥ ساڵ دراوە بە سەرۆکی ئێستای هەیئەی تەحریری شام ئەحمەد شەرع.

هەرچەندە  شەرع ڕێککەوتنی لەگەڵ مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) واژۆکرد و لە خاڵەکانی ڕێکەوتنەکەدا داوای  یەکخستنی دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا لەگەڵ  دیمەشقداو  هەروەها دەروازە سنوورییەکان و فڕۆکەخانەی قامیشلۆ و کێڵگە نەوتییەکان و گاز و وزە کە لە ناوچەکانی  پارێزگای دێرەزۆرن بکرێتە ژێر کۆنترۆڵی ئیدارەی ناوەندی لە دیمەشق. 

ڕێکەوتنەکە دڵخۆشی خەڵکی بەدوادا هات و پیشوازی لێکرا بەڵام هەر زوو چاودێران پێیان وابوو ڕێکەوتنی شەرع لەگەڵ مەزڵوم عەبدی تاکتیکیە و بۆ لابردنی چاوەکان لەسەر کۆمەڵکوژیی عەلەوییەکان و ئەو تاوانانەی چەکدارەکانی شەرع دەیکەن، ڕۆژێک دوای ڕێکەوتنەکەش دەستوری کاتی ڕاگەیەنرا کە کوردەکان و پێکهاتەکان بەتوندی دژی وەستانەوە. 

یەکێک لە داواکانی لایەنە کوردییەکان  گۆڕینی ناوی سوریایی عەرەبیە بۆ "کۆماری سوریا"، بۆ ئەوەی ڕەنگدانەوەی هەموو پێکهاتەکان و نەتەوەیی و ئایینی و ڕەگەزی وڵاتەکە بێت. هەروەها داوا دەکەن زمانی کوردی وەک زمانی دووەم لەسەر ئاستی وڵات بناسرێت و زمانی فەرمی بێت  لەو ناوچانەی کە کورد زۆرینەی دانیشتووانی پێکدەهێنێت.

"ئیدارەی خۆسەر"ی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا لە ناوەڕاستی ساڵی 2014 دروستبووە و  پێکهاتە مەدەنییەکان و ئەنجومەنەکان بەڕێوەدەبات کە بەسەر چوار پارێزگادا دابەشکراون. شاری حەسەکە، ناوەندی شاری ڕەققە، شارۆچکەی تەبقە، گوندەکانی ڕۆژهەڵاتی دێرەزۆر و کۆبانی لە گوندەکانی  ڕۆژهەڵاتی حەلەب.

ڕه‌شنوسی دەستوری نوێ "دەسەڵاتی ڕەها" دەداتە ئەحمەد شه‌رع بۆ بەڕێوەبردنی قۆناغی ڕاگوزەر بەبێ جێبەجێکردنی خواستەکانی کەمینەکان، بە سەرۆکایەتی کورد و مەسیحییەکان، کە ترسی خۆیان لە دوباره‌بونه‌وه‌ی هه‌مان "ڕژێمێکی دەسەڵاتخواز" ی پێشو دەربڕی.