'حه‌مزات' كێن؟ چی له‌باره‌یانه‌وه‌ ده‌زانی؟

ئیرادە میدیا

ده‌روازه‌یه‌كی گشتی:

له‌ ساڵی 2014ه‌وه‌ له‌ سوریا گۆڕانكارییه‌كی دراماتیكی له‌ گۆڕه‌پانی سیاسی و چه‌كداریدا ڕوویدا، به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ ده‌ركه‌وتنی داعش و ڕێكخراوه‌ توندڕه‌وه‌كانی دیکەی وابه‌سته‌ به‌ ڕێكخراوی تیرۆریستی قاعیده‌.

له‌ ساڵی 2011 و هاوشان به‌ سه‌رهه‌ڵدانی خۆپیشاندان و شۆڕشه‌كانی "به‌هاری عه‌ره‌بی" له‌ تونس و پاشان میسر، كه‌ داوای ڕوخانی ڕژێمه‌ دیكتاتۆر و سته‌مكاره‌كانی وڵاتانی عه‌ره‌بییان ده‌كرد، خۆپیشاندان له‌ سوریا ده‌ستی پێكرد، به‌تایبه‌ت له‌ شاری ده‌رعا، خۆپیشانده‌ران له‌ سه‌ره‌تادا داوای ئازادی و دیموكراتیه‌ت و هه‌ندێك مافی بنه‌ڕه‌تی دیکەیان ده‌كرد، به‌ڵام دوای تێپه‌ڕبوونی نزیكه‌ی ساڵێك له‌ به‌ڕێوه‌چوونی خۆپیشاندانه‌كان و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌كان به‌ زه‌بری چه‌ك و ڕژانی خوێنی ده‌یه‌ها له‌ خۆپیشانده‌رانی ئاشتیخواز به‌ده‌ستی ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی به‌شار ئه‌سه‌د، خۆپیشاندانه‌كان ئاراسته‌یه‌كی تریان وه‌رگرت.

بەشێک له‌ ئه‌فسه‌ر و سه‌ربازه‌كانی سوپای سوریا جیابوونه‌وه‌ و په‌یوه‌ندییان به‌ خۆپیشانده‌رانه‌وه‌ كرد، ئه‌وه‌ش سەرەتایەکی دیکەبوو تا ده‌وڵه‌تانی هه‌رێمی و نێوده‌وڵه‌تی ده‌ستێوه‌ردان له‌ ناوخۆیی سوریادا بكه‌ن، له‌وانه‌ وڵاتانی كه‌نداو و توركیا، ئه‌وه‌ش بوو به‌ مه‌ترسی بۆ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ڕوسیا و ئێران كه‌ ده‌وڵه‌تی سوریایان به‌ هاوپه‌یمانی خۆیان ده‌زانی، بۆیه‌ ئه‌وانیش هاتنه‌ ناوه‌وه‌.

عه‌له‌وییبوونی بنه‌ماڵه‌ی حوكمڕانی سوریا و پشتیوانیكردنی له‌ لایه‌ن ئێرانه‌وه‌ به‌رگێكی دیکەی به‌ ئاڵۆزییه‌كانی سوریا به‌خشی، ئه‌ویش به‌رگی ململانێی نێوان شیعه‌ و سوننه‌کان بوو، كه‌ چه‌ند ساڵێك بوو له‌ عێراق ئه‌و ململانێ تائیفییه‌ هه‌ڵگیرسابوو.

له‌خۆگرتنی به‌رگی شه‌ڕی "شیعه‌ و سوننه‌" له‌ ئاڵۆزییه‌كانی سوریادا، ته‌ماحی به‌شداری هێزه‌ ئیسلامییه‌ جیهادییه‌كانی سوننه‌ی له‌سه‌رانسه‌ری جیهاندا ڕاكێشا، به‌ هه‌زاران چه‌كداری توندڕه‌وی ئیسلامی له‌ ڕێگه‌ی توركیا و به‌ كارئاسانی ده‌زگای هه‌واڵگیری توركیا ڕوویان له‌ سوریا كرد.

كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌و هه‌زاران جیهادییه‌ له‌ سوریا و په‌یوه‌ندیكردنی توندڕه‌وه‌ سونییه‌كانی عێراق كه‌ چه‌ند ساڵێك بوو له‌ عێراقدا چالاكبوون له‌شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ حكومه‌تی نوێی عێراقی كه‌ شیعه‌ تێیدا باڵاده‌ست بوون، ته‌واوی دیمه‌نی سیاسی و چه‌كداری سوریای له‌ ناڕه‌زایه‌تی به‌رامبه‌ر سیسته‌مێكی دكتاتوریی و داواكاری بۆ دامه‌زراندنی سیسته‌مێكی دیموكراتی گۆڕی بۆ شه‌ڕی نێوان حوكمڕانێكی عه‌له‌ویی سه‌ر به‌ كه‌مینه‌ی عه‌له‌وی سوریا، له‌گه‌ڵ زۆرینه‌یه‌كی سووننیدا.

چه‌نده‌ها گروپی توندڕه‌وی سوننی دروست بوون، یه‌كێك له‌وانه‌ گروپی "حه‌مزات" بوو.
سه‌ره‌تایی سه‌رهه‌ڵدانی حه‌مزات:

كرۆكی سه‌رهه‌ڵدانی گروپی "حه‌مزات" ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند گه‌نجێكی سه‌ر به‌ پارێزگای حه‌له‌ب كه‌ له‌ناو ڕێكسختنه‌كانی "لیوای ته‌وحید" بوون، و چالاكبون له‌ پارێزگای حه‌له‌ب، له‌ ژێر سه‌رپه‌رشتی "یاسر ئه‌بو شێخ"دا بوون. 

له‌گه‌ڵ بڵاوبوونه‌وه‌ی داعش له‌ناوچه‌ جیاوازه‌كانی سوریادا به‌شێك له‌ ئه‌ندامانی گروپه‌کە چوونه‌ ناو داعشه‌وه‌، به‌ڵام له‌گه‌ڵ لاوازبوونی داعش دا به‌هۆی هێرشه‌كانی یه‌كینه‌كانی پاراستنی گه‌ل و هاوپه‌یمانان و سوپای به‌شار ئه‌سه‌د، له‌ نیسانی 2016دا  "پێنج" گروپی چه‌كداری له‌ حه‌له‌ب كه‌ ئه‌وانیش "لیوای حه‌مزه‌ و لیوای زیقار و لیوای ڕه‌عدی شیمال و لیوای مارع ئه‌لسمود و لیوای مه‌هام ئه‌لخاسه‌"، یه‌كیانگرتوو و فیرقه‌ی هه‌مزه‌یان پێكهێنا بۆ شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ داعش.

كوژرانی سه‌رۆكی لیوای حه‌مزه‌ و ده‌ركه‌وتنی سه‌یف پۆڵاد (سه‌یف ئه‌بوبه‌كر):

 له‌ ساڵی 2016 له‌ بارودۆخێكی گوماناویدا و له‌کاتی شه‌ڕێكدا له‌گه‌ڵ داعش، سه‌رۆكی ڕێكخراوی هه‌مزه‌ "یاسر ئه‌بو شێخ" کوژرا، هه‌رچه‌نده‌ دۆخی كوژرانی گه‌لێك گومانی به‌دوای خۆیدا هێنا و ئاستی ڕێكخراوه‌ی و سه‌ربازیی گروپه‌كه‌ی تووشی شڵه‌ژان كرد، به‌ڵام هه‌رزوو "سه‌یف پۆڵاد" ئه‌فسه‌ری جیابووه‌وه‌ له‌ سوپای ئه‌سه‌د كرا به‌ سه‌رۆكی گروپه‌كه‌.

سه‌یف پۆڵاد كێیه‌؟ و چۆن له‌ ئه‌ندامێكی داعشه‌وه‌ بوو به‌ به‌كرێگیراوێكی توركیا؟

سه‌یف پۆڵاد له 1988 له‌ شارۆچكه‌ی "به‌زاعه‌ له‌ گونده‌واری شاری باب" له‌ خێزانێكی توركمانی له‌دایكبووه‌، پێش 2011 مولازمی یەک بووه‌ له‌ سوپای سوریادا، دوای ماوه‌یه‌ك له ناڕه‌زاییه‌تییه‌كانی سوریا، له‌ سوپای سوریا جیاده‌بێته‌وه‌ و ده‌چێته‌ نێو كه‌تائیبی ئه‌بوبه‌كری سدیقی سه‌ر به‌ لیوای ته‌وحید.

له‌ سه‌ره‌تاكانی ساڵی 2013 و باڵاده‌ستبوونی داعشدا "سه‌یف" خۆی و هه‌ندێك له‌ ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌ی په‌یوه‌ندیان به‌ داعشه‌وە کرد و له‌گه‌ڵ داعش بەشداری شەڕی دژ بە "یه‌كینه‌كانی پاراستنی گه‌ل" یان کرد، دوای داگیركردنی به‌شێكی مه‌زن له‌ خاكی عێراق و سوریا له‌ لایه‌ن داعشه‌وه‌، سه‌یف پۆڵاد تۆمارێكی ڤیدیۆیی بڵاوكرده‌وه‌و داوای خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان و ته‌وبه‌كردنی له‌ شه‌ڕڤانانی یه‌كینه‌كانی پاراستنی گه‌ل كرد.

له‌ ساڵی 2014دا داعش، "سه‌یف پۆڵادی" به‌ ده‌سه‌ڵاتێكی زۆره‌وه‌ كرد به‌ لێپرسراوی سه‌ربازی ناوچه‌ی باب، و به‌شداری له‌ زۆرینه‌ی په‌لاماره‌كانی داعشدا كرد تا لاوازبوونی داعش له‌ كۆتاییه‌كانی 2014دا، و پاشان بۆ ماویه‌ك ون ده‌بێت.

ده‌ركه‌وتنه‌وه‌ی "سه‌یف پۆلاد" وه‌ك لێپرسراوێكی سه‌ربازی:

له‌ ساڵی 2015دا سه‌یف پۆڵاد وه‌ك لێپرسراوێكی سه‌ربازی ده‌ركه‌وته‌وه‌، به‌تایبه‌ت له‌ناو گروپی "حه‌زم" و ده‌ستیكرد به‌ بونیادنانی په‌یوه‌ندییه‌كی به‌رفراوان له‌گه‌ڵ لێپرسراوه‌ سه‌ربازییه‌كانی ئۆپۆزیسیۆنی سوریا، به‌ بێ گوێدانه‌ پاشخانه‌كه‌ی وه‌ك ئه‌ندامی له‌ گروپێكی تیرۆریستی وه‌ك داعشدا.

دواتر له‌گه‌ڵ ڕاگه‌یاندنی یه‌كگرتنی چه‌ند گروپێكی چه‌كداری و پێكهێنانی گروپی "حه‌مزه‌"، سه‌یف پۆڵاد "ئه‌بو به‌كر" براكه‌ی خۆی به‌ناوی "حامد پۆڵاد-ئه‌لیابا" وه‌ك لێپرسراوی سه‌رانه‌ سه‌ندن و به‌ڕێوه‌به‌ری پرۆسه‌كانی قاچاخچێتی و كرده‌وه‌ گوماناوییه‌كان ده‌ستنیشان ده‌كات.

حامد دواتر له‌ناو سورییه‌كاندا کۆمەڵێک بانگه‌شه‌ی له‌سەر دەکرێت، له‌وانه‌ به‌كارهێنانی مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان و ده‌ستدرێژی بۆسه‌ر هاوڵاتیانی ئه‌و ناوچانه‌ی گروپه‌كه‌ی تێدا باڵاده‌ست بووه‌، هه‌روه‌ها ده‌ستدرێژی بۆسه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی شاری باب و هێرشكردنه‌ سه‌ر كارمه‌ندانی ته‌ندروستی،‌ تا دواتر به‌شێوه‌یه‌كی "ڕواڵه‌تی" بۆ ماوه‌یه‌كی كه‌م ده‌ستگیری ده‌كه‌ن، سه‌رئه‌نجام به‌هۆی سه‌ره‌ڕۆییه‌كانی حامدی برایه‌وه‌ له‌ ساڵی 2019دا له‌شاری به‌زاعه‌ دوای پێكداهه‌ڵپژانێك به‌ده‌ستی پۆلیسێكی ئه‌و شاره‌ ده‌كوژرێت.

په‌یوه‌ندی "سه‌یف پۆڵاد" به‌ هاوپه‌یمانانه‌وه‌:

له‌ ساڵی 2016دا، لیوای سه‌مه‌رقه‌ند په‌یوه‌ندی به‌ ڕێزه‌كانی گروپی حه‌مزه‌وه‌ ده‌كه‌ن، هه‌رهه‌مان ساڵ "هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژی داعش" بارێك له‌ "مووشه‌كی تاو" ده‌به‌خشن به‌و گروپه‌، بۆ شه‌ڕكردن دژ به‌ داعش، له‌ مانگی ئابی ئه‌و ساڵه‌دا ئه‌و گروپه‌ یه‌كه‌مین ئه‌و گروپانه‌ ده‌بن به‌ هاوكاری توركیا ده‌چنه‌ ناو شاری جه‌ڕابلوسه‌وه، له‌و هێرشانه‌دا داعش گه‌لێك له‌ ناوچه‌كانی له‌ ده‌ست ده‌دات به‌تایبه‌ت له‌ گونده‌واره‌كانی حه‌له‌ب.

ده‌ستبه‌رداربوونی هاوپه‌یمانان له‌ گروپی حه‌مزه‌:

له‌ ئاداری 2017دا، واشنتۆن و ده‌وڵه‌تانی ناو هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژ به‌ داعش هاوكارییه‌كانیان بۆ گروپی حه‌مزه و فیرقه‌ی موعته‌سه‌م و لیوای 51ڕاده‌گرن‌، ئەویش دوای بڵاوبوونه‌وه‌ی ڕاپۆرتگه‌لێك له‌باره‌ی په‌یوه‌ندی ئه‌و گروپانه‌ به‌ به‌ره‌ی نووسره‌وه‌ (هه‌یئه‌ی ته‌حریری شام-گروپەکەی جۆلانی".

دواتر گروپی حه‌مزات ڕایانگەیاند چوونەتە ناو "سوپای نیشتمانی سوریا"ه‌وه‌، كه‌ له‌ چه‌ندین گروپی جیاوازی چه‌كداری پێكهاتوون و له‌ ژێر سه‌رپه‌رشتی ڕاسته‌وخۆی هه‌واڵگری و سه‌ربازی توركیادان، به‌مشێوه‌یه‌ گروپی حه‌مزات ده‌بنه‌ "فه‌یله‌قی دووه‌می" ئه‌و سوپایه‌، هه‌مان كات دۆستایه‌تی ته‌واوی خۆیان بۆ توركیا دوپات ده‌كه‌نه‌وه‌، و گروپه‌كه‌ش یه‌كه‌م كۆلێژی سه‌ربازی له‌شاری باب كرده‌وه‌.

كارامه‌یی له‌ شه‌ڕه‌كاندا و گرنگیدانی به‌ پێداویستییه‌ لوجیستییه‌كانی چه‌كداره‌كانی وای كرد توركه‌كان هه‌وڵبده‌ن پشتیان پێ ببه‌ستن له‌ داگیركارییه‌كانیان بۆ سه‌ر ناوچه‌كانی ڕۆژئاوای كوردستان، له‌وانه‌ له‌ پرۆسه‌ی به‌دناوی "چڵه‌ زه‌یتون"بۆ داگیركردنی عه‌فرین له‌ ساڵی 2018دا، و پرۆسه‌ی به‌دناوی "كانی ئاشتی" بۆ داگیركردنی سه‌رێكانی و گرێسپی 2019.

ناردنی حه‌مزات وه‌ك به‌كرێگیراو بۆ شه‌ڕی نێوخۆیی لیبیا و شه‌ڕی نێوان ئازه‌ربایجان-ئه‌رمه‌نستان:

 له‌ ساڵی 2019دا، حكومه‌تی سوریا بەشێک له‌ چه‌كدارانی سوریای له‌ گروپه‌كانی "حه‌مزات و عه‌مشات و سوڵتان موراد" نارد بۆ به‌شداریكردن له‌ شه‌ڕی ناوخۆیی لیبادا له‌ قازانجی فایز سه‌ڕاج دژ به‌ هێزه‌كانی خه‌لیفه‌ حه‌فته‌ر، به‌ مانگانه‌یه‌كی نزیك له‌ نێوان 1000 بۆ 2000 دۆلار، له‌ كانوونی یه‌كه‌می 2024دا ڕوانگه‌ی سوری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ ڕایگه‌یاند ژماره‌ی ئه‌و چه‌كداره‌ به‌كرێگیراوانه‌ی سوریا كه‌ توركیا ڕه‌وانه‌ی لیبیای كردون زیاتره‌ له‌ 7000 چه‌كدار كه‌ دوای كه‌مكردنه‌وه‌ی موچه‌كانیان بۆ كه‌متر له‌ 200 دۆلار نزیكه‌ی 3000 كه‌سیان هه‌ڵاتوون و بوونه‌ته‌ په‌نابه‌ر له‌ باكووری ئه‌فریقا و له‌ ئه‌وروپا.

له‌ ساڵی 2020دا، حكومه‌تی ئه‌رمه‌نستان بڵاویکردەوە، توركیا زیاتر له‌ چوار هه‌زار به‌كرێگیراوی سوری بۆ شه‌ڕكردن دژی ئه‌وان و به‌ قازانجی ئازه‌ربایجان ڕه‌وانه‌كردووه‌، سه‌ره‌ڕای ڕه‌تكردنه‌وه‌ی هه‌واڵه‌كه‌ له‌ لایه‌ن حكومه‌تی ئازه‌ربایجانه‌وه‌، به‌ڵام ڕوانگه‌ی سوری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ ڕایگه‌یاند كه‌ ژماره‌ی چه‌كداره‌ به‌كرێگیراوه‌ سورییه‌كان له‌ شه‌ڕه‌كانی نێوان ئازه‌ربایجان و ئه‌رمینیا زیاتر نییه‌ له‌ 320 چه‌كدار كه‌ له‌ توركمانه‌كانی سوریا پێكهاتوون.

تاوانه‌كانی "سه‌یف پۆڵاد" و گروپی حه‌مزات:

تاوانه‌كانی گروپی حه‌مزات و سه‌ركرده‌كه‌ی چه‌ندین ساڵه‌ بۆته‌ بابه‌تی ڕاپۆرته‌ ڕۆژنامه‌وانییه‌كان و لێدوانی به‌رپرسانی وڵاتان و ڕێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤی نێوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تی.

تاوانه‌كانی سه‌یف پۆڵاد و گروپه‌كه‌ی ته‌نیا به‌رامبه‌ر خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه‌ نه‌بووه‌ كه‌ باڵاده‌ستبوون تێیدا، به‌ڵكو كرده‌وه‌كانیان له‌ كوشتن و ڕفاندن و ئاواره‌كردنی هه‌زاران كه‌س له‌ دانیشتوانی گه‌لێك ناوچه‌ی سوریا به‌تایبه‌ت عه‌فرین و سه‌رێكانی و گرێسپی كرده‌وه‌كانیان ئاستی كۆمه‌ڵكوژی و تاوانی جه‌نگ تێده‌په‌ڕێنێت.

تاوانه‌كانی ئه‌و گروپه‌ له‌ شاری عه‌فرین به‌ پێی ڕێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤ نه‌ك ته‌نیا كوشتنی مه‌یدانی هاوڵاتیانی كوردی لێكه‌وتۆته‌وه‌ به‌ڵكو ئه‌شكه‌نجه‌دان و ده‌ستگیركردنی هه‌ڕه‌مه‌كی و ده‌ستدرێژی سێكسی و بڕینه‌وه‌ی دارستان و دارزه‌یتوونه‌كانی عه‌فرینیش له‌خۆ ده‌گرێت.

ئه‌وه‌ی ئاشكرا بووه‌، حه‌مزات خاوه‌نی چه‌ندین زیندانی نهێنی و نایاسایین كه‌ به‌سه‌رپه‌رشتی ئه‌و گروپه‌ و هاوكاری میتی تورك به‌ڕێوه‌ده‌چن، یه‌كێكیان له‌ نزیك نه‌خۆشخانه‌ی حیكمه‌ له‌ شاری باب، هه‌روه‌ها زیندانی مه‌حمودییه‌ له‌ شاری عه‌فرین، له‌ هه‌ردوو ئه‌و زیندانانه‌دا گه‌لێك له‌ چیرۆكی زیندانیانی ئه‌و شوێنانه‌ ئاشكرا بوون، كه‌ چۆن ده‌ستگیركردنی نایاسایی و ئه‌شكه‌نجه‌دان و ده‌ستدرێژی سێكسی بۆ سه‌ر زیندانیان له‌ لایه‌ن حه‌مزه‌كانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێت.
 

ئاشكرابوونی چه‌ندان ژنی كورد به‌ ڕووتی له‌ زیندانی مه‌حمودییه‌ له‌ عه‌فرین:

له‌ 28 ئایاری 2020دا دوای ئه‌وه‌ی گروپی توندڕه‌وی حه‌مزه‌ به‌قاڵێكی عه‌ره‌بی ئاواره‌ی خه‌ڵكی غۆته‌ ده‌ستگیر ده‌كه‌ن، ئاواره‌كانی خه‌ڵكی غۆته‌ په‌لاماری زیندانی مه‌حمودییه‌ ده‌ده‌ن و له‌و په‌لاماردانه‌ی زیندانی مه‌حمودییه‌دا ده‌یه‌ها ئافره‌ت و ژنی كوردی ده‌ستگیركراو ده‌بینن كه‌ به‌ ڕووتی له‌و زیندانه‌دا ڕاگیراون، بۆ ماوه‌ی چه‌ندین مانگ ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌ دراون و ده‌ستدرێژی سێكسی كراوه‌ته‌ سه‌ریان.

دوای ئازادبوونی چه‌ند ژنێكی كورد له‌و زیندانه‌ی مه‌حمودییه‌ كه‌ گروپی تیرۆریستی حه‌مزه‌ سه‌رپه‌رشتی ده‌كرد، باسیان له‌وه‌ كرد ئه‌وان به‌تۆمه‌تی ئه‌ندامبوون له‌ ڕیزه‌كانی هێزه‌كانی هه‌سه‌ده‌دا ده‌ستگیر كراون، هه‌روه‌ك باسیان له‌وه‌ كردووه‌ كه‌ ئه‌وان ڕاسته‌وخۆ له‌ لایه‌ن "ڕامی به‌تران-ئه‌بو جابر" و به‌ فه‌رمانی ڕاسته‌وخۆی سه‌یف پۆڵاد ده‌ستگیر كراون. یه‌كێك له‌و ده‌ستگیركراوانه‌ كه‌ ناوی "نادیه‌ سڵێمانه‌" ئه‌وه‌ی ئاشكرا كردووه‌ كه‌ چه‌كداره‌كانی ئه‌و گروپه‌ چه‌ندین جار ده‌ستدرێژی سێكسیان كردوونه‌ته‌ سه‌ر و تۆماریان كردووه‌، هه‌روه‌ها ئه‌شكه‌نجه‌ و ده‌ستدرێژییه‌كانی ئه‌و گروپه‌ منداڵانی زیندانكراویشی گرتۆته‌وه‌.

گروپی حه‌مزه‌ زۆرجاری دیكه‌ی خه‌ڵكی ده‌ستگیر كردووه‌ و له‌به‌رامبه‌ر بڕێك پاره‌دا ئازادی كردوون، له‌وانه‌ چه‌كدارانی داعش، هه‌روه‌ها ئه‌ندامانی هه‌سه‌ده و هه‌ندێك جاری دیكه‌ چه‌كدارانی سه‌ر به‌ سوپاكه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د‌.

حه‌مزات و قاچاخچێتی:

سه‌یف پۆڵاد چه‌ند هاوكارێكی هه‌یه‌ بۆ یارمه‌تیدانی له‌ بواره‌ جیاوازه‌كانی قاچاخچێتی مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان و سیخوڕی و سه‌رانه‌سه‌ندن و هتد. له‌و بواره‌دا ده‌ستی كراوه‌ كردووه‌ بۆ به‌شداریپێكردن و پێدانی پاره‌ی زۆر به‌سه‌ر هاوكاره‌كانیدا بۆ هێشتنه‌وه‌ی وابه‌سته‌ییان به‌خۆیه‌وه‌، له‌به‌رامبه‌ریشدا كوشتن چاره‌نووسی هه‌موو ئه‌وانه‌یه‌ لێی هه‌ڵده‌گه‌ڕێنه‌وه‌، وه‌ك چه‌ندین مه‌له‌فی كوشتنی هاوكاره‌كانی خۆی له‌ لای ڕێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤ تۆمار كراوه‌.

هه‌روه‌ك به‌ كوشتن وه‌ڵامی هه‌موو ئه‌وانه‌شیان داوه‌ته‌وه‌ كه‌ ناڕه‌زایه‌تییان به‌رامبه‌ر ڕه‌فتاره‌كانی ئه‌وان نواندووه‌ له‌ سه‌رانه‌سه‌ندن و سته‌م له‌ خه‌ڵكی ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستیان، له‌وانه‌ كوشتنی "ئه‌بو باسل" ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی هۆزی شه‌مه‌ر له‌ گونده‌واری حه‌له‌ب له‌ لایه‌ن قوسه‌ی برای سه‌یف پۆڵاده‌وه‌.

گروپی حه‌مزات‌ له‌ ده‌ستگرتنیان به‌سه‌ر سه‌رچاوه‌كانی داهاتی ناوچه‌ جیاوازه‌كانی سوریا، به‌تایبه‌ت له‌ناوچه‌ كوردییه‌كانی وه‌ك عه‌فرین و سه‌رێكانی و ناوچه‌كانی تری وه‌ك باب و جه‌رابلوس و هتد، هه‌روه‌ها له‌ قاچاخچێتی سنووره‌كان، هه‌روه‌ها یارمه‌تییه‌ داراییه‌كانی توركیا و چاونوقاندنی له‌ پێشێلكارییه‌كانیان، ئه‌و گروپه‌ و سه‌ركرده‌كانی كردۆته‌وه‌ خاوه‌نی سامانێكی زۆر و بڵاده‌ستییان به‌سه‌ر گه‌لێك ناوچه‌دا.

سزای ئه‌مریكا بۆ عه‌مشات:

له‌ ساڵی 2023دا وه‌زاره‌تی گه‌نجینه‌ی ئه‌مریكا سزای سه‌پاند به‌سه‌ر گروپی حه‌مزات  و گروپه‌ جمكه‌كه‌ی "عه‌مشات" و تۆمه‌تباری كردن به‌ ئه‌نجامدانی تاوانی جه‌نگ و پێشێلكاری مافه‌كانی مرۆڤ له‌ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستیاندا، به‌تایبه‌ت له‌ عه‌فرین، و ئاواره‌كردنی به‌زۆری خه‌ڵكه‌كه‌ی و ده‌ستگرتن به‌سه‌ر ماڵ و موڵكیاندا.

سزاكه‌ی گه‌نجینه‌ی ئه‌مریكا ده‌ستگرتن به‌سه‌ر دارایی هه‌ردوو گروپه‌كه‌ له‌ ئه‌مرێكا و قه‌ده‌غه‌كردنی مامه‌ڵه‌كردنی دارایی له‌گه‌ڵ ئه‌و گروپانه‌ی له‌خۆ گرتبوو، له‌به‌رئه‌وه‌ی تۆمه‌تباری كردوون به‌ تاوانی جه‌نگ و ئاواره‌كردنی خه‌ڵكی عفرین و ده‌ستدرێژی بۆسه‌ر ژنانی كورد، له‌ سزاكه‌دا هه‌ردوو گروپه‌كه‌ تاوانباركراون به‌ خراپتركردنی دۆخی مرۆیی له‌ باكوری سوریا له‌ماوه‌ی چه‌ندین ساڵی ڕابردوودا.
 

پێگه‌ی نوێی سه‌یف پۆڵاد و حه‌مزات له‌ سوریای ئه‌حمه‌د شه‌رعدا:

له‌ 29-1-2025دا، سه‌ركرده‌ی زۆرینه‌ی گروپه‌ چه‌كدارییه‌كانی سوریا به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌حمه‌د شه‌رع كۆبوونه‌وه‌ و بڕیاری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی گروپه‌كانیان و تێكه‌ڵبوونیان به‌ سوپای "هه‌ڵوه‌شاوه‌ی" سوریا دا، هه‌روه‌ها ئه‌حمه‌د شه‌رعیان وه‌ك سه‌رۆكی كاتی سوریا ده‌ست نیشان كرد.

هه‌رچه‌نده‌ گروپه‌ چه‌كدارییه‌كانی سوریا بڕیاری خۆڕێكخستنیان له‌ناو یه‌كه‌كانی سوپای نوێی سوریا داوه‌، به‌ڵام چاودێران پێیان وایه‌ تا ئێستا پێكهاته‌ی‌ هه‌موو یه‌كه‌ سه‌ربازییه‌كان وه‌ك خۆیانن، به‌تایبه‌ت هێزه‌كانی ناو چوارچێوه‌ی ئه‌وه‌ی پێی ده‌گوترێت "سوپای نیشتمانی سوریا" كه‌ نزیك و وابه‌سته‌ی سیاسه‌ته‌كانی توركیان له‌ سوریا و ناوچه‌كه‌دا، له‌نێویاندا گروپی حه‌مزات و عه‌مشات.

په‌لاماری به‌رده‌وامی ئه‌و گروپه‌ چه‌كداریانه‌ بۆسه‌ر ناوچه‌كانی ڕۆژئاوا و ئیداره‌ی خۆسه‌ر له‌ سێ مانگی ڕابردوودا، به‌تایبه‌ت دوای ڕێكه‌وتنی (ئه‌حمه‌د شه‌رع-مه‌زڵوم كۆبانی) له‌ 10-3-2025، به‌ڵگه‌ی مانه‌وه‌ی ئه‌و هێزانه‌یه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ئه‌حمه‌د شه‌رع و ڕاسته‌وخۆ جێبه‌جێكه‌ری پلان و سیاسه‌ته‌كانی ئه‌نقه‌ره‌ن نه‌ك دیمه‌شق، گه‌رچی ده‌سه‌ڵاتدارانی نوێی دیمه‌شق خۆشیان به‌ چه‌نده‌ها ڕایه‌ڵه‌وه‌ به‌ توركیاوه‌ به‌ستراون.


عه‌مشه‌كان و حه‌مزه‌كان و كوشتاری چه‌ند ڕۆژی ڕابردووی عه‌له‌وییه‌كان:

هه‌فته‌ی ڕابردوو دووباره‌ ناوی هه‌ردوو گروپی حه‌مزات و عه‌مشات هاوشانی كوشتاری به‌كۆمه‌ڵی عه‌له‌وییه‌كان ده‌ركه‌وته‌وه‌.
شه‌وی 6ی ئاداری 2025 دوابه‌دوای ڕاگه‌یاندنی كوژرانی ژماره‌یه‌ك له‌ ئه‌ندامانی هێزه‌كانی ئاسایشی حكومه‌تی نوێی سوریا له‌ ناوچه‌ كه‌ناراوییه‌كان و كۆكردنه‌وه‌ی هێز بۆ سه‌ركوتی چه‌كداره‌ عه‌له‌وییه‌كان ئه‌وه‌ی ناویان نابوو "پاشماوه‌كانی ڕژێمه‌كه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د"، كاروانێكی درێژی ئۆتۆمبێلی پڕ له‌ چه‌كداری گروپی حه‌مزات له‌ ڕاگه‌یاندنه‌كاندا بڵاوبوویه‌وه‌ كه‌ به‌ره‌و ناوچه‌ عه‌له‌وینشینه‌كانی پارێزگاكانی لازقیه‌ و ته‌رتوس به‌ڕێكه‌وتوون.

به‌ پێی ڕاپۆرته‌ هه‌واڵییه‌كان هه‌ردوو گروپه‌كه و هاوشان به‌ هێزه‌كانی ئه‌حمه‌د شه‌رع و گروپه‌ جیهادییه‌ نێوخۆییه‌كانی سوریا و بیانییه‌كان  له‌ ناوچه‌ كه‌ناراوییه‌كانی سوریا له‌ هه‌ردوو پارێزگای ته‌رتوس و لازقییه‌ له‌ ڕۆژانی 6 و 7ی ئه‌م مانگه‌دا به‌ بیانووی قه‌ڵاچۆكردنی پاشماوه‌كانی ڕژێمه‌كه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د به‌شداری سه‌ره‌كی بوون له‌ گوله‌بارانكردنی زیاتر له‌ هه‌زار كه‌سی سیڤیل له‌ منداڵ و ژن و پیاوی گه‌نج و به‌ته‌مه‌ن له‌ناو ماڵه‌كانیاندا و له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان. ڕاپۆرته‌ هه‌واڵییه‌كانی به‌شداری گروپی حه‌مزات و عه‌مشات له‌ تاوانی كۆمه‌ڵكوژی و پاكتاوی تائیفی دژ به‌ عه‌له‌وییه‌كان ئاماژه‌ پێ كردووه‌.

هه‌روه‌ك به‌ ده‌یه‌ها ڤیدیۆی ئه‌و تاوانانه‌ بڵابوونه‌ته‌وه‌ كه‌ گروپه‌ میلیشیا جیاوازه‌كانی سوریا به‌تایبه‌ت ئه‌و دوو گروپه و گروپه ئیسلامییه‌ جیهادییه بیانییه‌كان‌ ده‌رحه‌ق به‌ خه‌ڵكی مه‌ده‌نی عه‌له‌وی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن و به‌شی زۆری ئه‌و تۆماره‌ ڤیدیۆیانه‌ چه‌كداره‌كان خۆیان تۆماریان كردووه‌.
 
داهاتووی سوریا له‌ژێر په‌رچه‌می ئه‌و گروپانه‌دا:

دوای به‌رزبوونه‌وه‌ی ده‌نگی ناڕه‌زایه‌تی له‌ناوخۆی سوریا و له‌ ده‌ره‌وه‌یدا به‌تایبه‌ت لێدوانی وڵاتانی ئه‌وروپی و ئه‌مریكا و نێرده‌ی تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌باره‌ی كوشتاری عه‌له‌وییه‌كانه‌وه‌، هه‌روه‌ها دروستكردنی لیژنه‌ی به‌دواداچوونی ڕاستییه‌كان له‌ لایه‌ن ئه‌حمه‌د شه‌رعی سه‌ركی كاتی سوریاوه‌، هه‌روه‌ها دوابه‌دوای ڕاگه‌یاندنی كۆبوونه‌وه‌ی داخراوه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی سه‌ربه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌گرتووه‌كان كه‌ داوای  كۆتایهێنان به‌ كوشتنی عه‌له‌وییه‌كان و به‌سزاگه‌یاندنی تاوانبارانی ئه‌و كۆمه‌ڵكوژییه‌ ده‌كات، ئایا لێپێچینه‌وه‌ی یاسایی ده‌رحه‌ق به‌و گروپانه‌ و تاوانه‌كانیان ئه‌نجام ده‌درێت؟ یان نفوز و باڵاده‌ستی توركیا به‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاتدارانی نوێی سوریا دووباره‌ ڕێگر ده‌بێت له‌ لێپێچینه‌وه‌ی له‌ عه‌مشه‌كان و حه‌مزه‌كان، و ئه‌و دوو گروپه‌ وه‌ك هه‌ڕه‌شه‌ و چاودێر ده‌مێننه‌وه‌ به‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاتی نوێی سوریا و ئه‌حمه‌د شه‌رعه‌وه‌، ئایا توركیا به‌ ئاسانی ته‌نیا بۆ كوشتنی زیاتر له‌ هه‌زار كه‌سی مه‌ده‌نی عه‌له‌وی (ئه‌وه‌ی تا ئێستا پشت ڕاست كراوه‌ته‌وه‌) ده‌ستبه‌رداری یه‌كێك له‌ هه‌ره‌ كارته‌ به‌هێز و سه‌ره‌كییه‌كانی خۆی ده‌بێت له‌ناو سوریادا؟ 

ئایا كورد و ده‌سه‌ڵاتی خۆسه‌ر و هێزه‌كانی هه‌سه‌ده‌ چ كارێك ده‌توانن بكه‌ن له‌ ئاستی ناوخۆی سوریادا و له‌ ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا وه‌ك فشار بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و هێزانه‌ و ئاشكراكردنی چیه‌تیی ڕاسته‌قینه‌ی ئه‌و هێزانه‌ وه‌ك دارده‌ستێكی ده‌ره‌كی-توركی له‌ناوخۆی سوریادا و به‌شدار له‌ كۆمه‌ڵكوژی كورد و عه‌له‌وییه‌كان و مه‌سیحییه‌كانی سوریا.