کشانەوەی ئەمریکا پرسیار لەسەر داهاتوی عێراق دەوروژێنێت

پوختە

کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق کۆمەڵێک پرسیاری ئاڵۆز لەبارەی چارەنوسی داهاتوى ئاسایشی ناوخۆ دەوروژێنێت، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو یادەوەرییەی عێراق کە هێشتا بارگرانیی ئەزمونی ساڵی 2014 لەسەر شانى دەزگا ئەمنییەكانى ماوە، کاتێک بۆشاییە ئەمنی و سیاسییەکان بونە دەرگایەک بۆ ئەوەی داعش خێراتر پەلبكێشێت و دەست بەسەر ناوچە بەرفراوانەکاندا بگرێت.

ئەم سیناریۆیە، هەرچەندە ڕەنگە بۆ هەندێک کەس دور بێت، بەڵام لە حیساباتی ئاسایشی نیشتمانیدا بە توندی ئامادەیی دەمێنێتەوە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە هۆشدارییەکان بەپێی وتەى شارەزایانی سەربازیی؛ سەبارەت بە هەر بۆشایییەکی لەناکاو؛ دەتوانێت دەرگای گەڕانەوەی گروپەکە بکاتەوە بە بەکارهێنانی ڕێگەی نوێ.

تا چەندە ترسى سەرهەڵدانەوەى داعش ترسێكى رەوایە؟

عەمید روكن ئەعیاد ئەلتوفان شارەزای لە بوارى سەربازیی لە لێدوانێكى دا بۆ پێگەى "بەغداد ئەلیەوم"؛ ڕونیکردەوە؛ ترس لە گەڕانەوەی داعش ترسێكى ڕەوایە، چونكە تا ئێستا ئەو گروپە شانەى نوستوى لە ناوچە بیابان و شاخاوییەکاندا هەیە و پشت بە شەڕی كۆڵان بە كۆڵان و هێرشی لەناكاو دەبەستن. هەر کشانەوەیەکی ئەمریکا دەتوانێت بوارێکی زیاتری بۆ دابین بکات بۆ مانۆڕکردن.

ئەلتوفان لە درێژەى لێدوانەكەى دا ئاماژەى بەوەشكرد كە هێزه عێراقییەکان ئەمڕۆ زیاتر به ئەزمونتر و ئامادەترن له چاو ده ساڵ لەمەوبەر، ئەوان لەئێستادا شارەزاییەكى بەرفراوانیان لە بوارى هەواڵگریى دا هەیە.

ئایا هەڕەشەى داعش لایەنى كۆمەڵایەتى و ئابورییش دەگرێتەوە؟

 ئەم وەسفەى ئەلتۆفان، وێڕای ئەوەی ڕەنگدانەوەی متمانەیە بە تواناکانی ئێستا، بەڵام چاوپۆشی لەو ڕاستییە ناکات کە هەڕەشەى داعش لەلایەنی سەربازییەوە درێژدەبێتەوە و ڕەهەندە کۆمەڵایەتی و ئابورییەکانیش دەگرێتەوە. بەگوێرەی شرۆڤەکاران، هەژاریی و بێکاریی و دابەشبونی سیاسی؛ هێشتا زەمینەیەکی بەپیت بۆ ئەو ڕێکخراوە دەهێڵێتەوە کە بتوانێت ئیستغلالى بکات.

لە نێوان ئەم هۆشدارییانەدا، پاشخانی یاسایی و دەستوری جەخت لەوە دەکەنەوە کە پاراستنی ئاسایشی ناوخۆ بە پلەی یەکەم ئەرکی حکومەتی عێراقە، بەڵام واقیعی سەر زەوی ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە هاوکاری نێودەوڵەتی وەک توخمێکی سەرەکی پشتیوانی لە بەرەنگاربونەوەی تیرۆردا دەكات، بەتایبەتی سەبارەت بە هاوبەشکردنی هەواڵگریی و کۆنترۆڵکردنی سنورەکان، لەبەرئەوە ئەم كشانەوەیەى هێزەكانى ئەمریكا، وەک چاودێران دەیبینن، هاوکێشەیەکی ئاڵۆز دەخاتە بەردەم عێراق بەوەى: چۆن هاوسەنگی لە سەروەریی نیشتمانی خۆی دا دەكات؛ لەگەڵ پێویستبونى بە پاڵپشتی دەرەکیى؟.

ئایا عێراق لەژێر هاوسەنگیى دەسەڵاتى ئێستادا تواناى پاراستنى خۆى هەیە؟

بە وتەی شارەزایانی کاروباری ستراتیژیی؛ دەرەنجامەکان لێرەدا بەرەو پێشهاتێكى ئاڵۆزتر پەرەدەسێنن؛ بەوەى کشانەوەی ئەمریکا نوێنەرایەتی تەحەددایەکی زەق دەکات، بەڵام دەرفەتێکی دەگمەنە بۆ دوبارە بنیاتنانەوەی ستراتیژیەتێكى  گشتگیری ئاسایشی نیشتمانی، بە مەرجێک ئیرادەیەکی سیاسی یەکگرتو و پشتیوانی دارایی و لۆجستیکی تەواو بۆ هێزە ئەمنییەکان بەردەست بێت.

هەرچەندە خەمڵاندنەکان ئەوە دەردەخەن کە عێراق توانای پاراستنی خۆی هەیە لەژێر هاوسەنگیی دەسەڵاتی ئێستادا، بەڵام بەردەوامبونی هەڕەشەکان پێویستی بە چارەسەرکردنی ئەو پرسە هەیە وەک پرسێکی کراوە؛ کە چەندین ئەگەری هەیە، نەک سنوردار بێت بە سنورەکانی عێراق بەڵکو لە دەرەوەی ئەوانیش درێژببێتەوە بۆ ئاسایشی تەواوی ناوچەکە.

پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە؛ ئایا عێراق ئەم ساتەوەختە دەقۆزێتەوە بۆ بەهێزکردنی سەروەری خۆی و بنیاتنانی سیستمێکی ئەمنیی خۆبژێویی، یان کشانەوەی کەموکوڕییەکانی ڕابردو بە ڕوخسارێكى نوێ بەرهەم دەهێنێتەوە؟ ئەمەش وەک پرسیارێک دەمێنێتەوە کە وەڵامێکی یەکلاکەرەوەی نییە.