هەرێم و بەغدا لەسەردەمى مامەڵەی کاغەز دا دەژین

پوختە

لەکاتێکدا کە وڵاتانی عەرەبی پێشبڕکێ دەکەن بەرەو گۆڕینی مامەڵەى كاغەز بۆ دیجیتاڵی و بەهێزکردنی ژێرخانی پەیوەندییەکان، بەڵام لەپێشهاتێكى كتوپڕدا عێراق بەفەرمی لە لیستی ڕیزبەندی "10" وڵاتی یەکەمی عەرەبی بۆ تەکنەلۆژیا زانیاری و پەیوەندییەکانی ساڵی 2025 دەركرا، ئەمەش بەپێی ڕیزبەندیەکانی ئەم دواییەی وڵاتانى عەرەبى دێت كە بۆ پەیوەندییە دیجیتاڵییەكان رێكیان خستبو.

 نەبونی عێراق لە ڕیزبەندییەکەدا؛ ڕەنگدانەوەی واقیعێکی ئاڵۆزە لە پشتگوێخستنی تەکنەلۆژیی، و پشتبەستنی درێژخایەن بە سیستەمی کاغەز و شکستهێنان لە پەسەندکردنی پلانی ستراتیژیی کاریگەر بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ جیهانی دیجیتاڵی دا.

دەرچونێکی چاوەڕوانکراو و سروشتی

عەلى ئەلعومران، شارەزای تەکنەلۆژیای دیجیتاڵی، لە لێدوانێكى دا بۆ كەناڵەكانى راگەیاندن ئاشكرایكرد، ئەم دابەزینەی عێراق لەو ریزبەندییەدا "سروشتی و چاوەڕوانکراو"بوەو ئاماژەی بەوەشكرد کە عێراق بۆ زۆربەی مامەڵە جەوهەری و بنەڕەتییەکانی ناو دەوڵەت، هێشتا پشت بە مامەڵەی کاغەزیی دەبەستێت، تەنانەت هەماهەنگیی نێوان دامەزراوەکانی دەوڵەتیش هێشتا بە بەکارهێنانی شێوازی سەرەتایی ئەنجام دەدرێت کە هیچ پەیوەندییەکیان بە سەردەمى دیجیتاڵییەوە نییە.

ئەلعومران ڕونیشیکردەوە، شکستهێنان لە مۆدێرنکردنی میکانیزمی کار و پێداگریی لەسەر سیستمە تەقلیدییەکان؛ عێراق دەخاتە نێو ئەو وڵاتانەی کە لە بواری تەکنەلۆژیای زانیاری و پەیوەندییەکاندا زۆر دواکەوتون، جەختیشی لەوەكردەوە کە چیتر کێشەکە تەنها دواکەوتنی جێبەجێکردن نییە، بەڵکو بۆتە دەروازەیەکی فراوان بۆ گەندەڵی و زەوتکردن و تێکدانی بەرژەوەندی هاوڵاتییان.

ئایا ژێرخانى تەكنەلۆژیى غائیبە یان داخوراوە؟

سەرەڕای زیاتر لە دو دەیە لە گۆڕانکاریی سیاسی، بەڵام تا ئێستا عێراق سەرکەوتو نەبوە لە بنیاتنانی ژێرخانی تەکنەلۆژیی بەجۆرێك کە هاوسەنگ بێت لەگەڵ سەردەمدا. زۆربەی بەشەکانى فەرمانگەكانى دەوڵەت هێشتا پشت بە ئەرشیفکردنی کاغەز دەبەستن، و هیچ تۆڕێکی یەکگرتوی پەیوەندییەکانی حکومەتی نیشتمانی یان پلاتفۆرمی دیجیتاڵیی کاریگەر بۆ خزمەتگوزارییە گشتییەکان بەردەست نییە، بێگومان ئەمەش بەهۆی پەرەسەندنی گلەیی لە لاوازیی دەستڕاگەیشتن بە ئینتەرنێت و نەبونی ئاسایشی ئەلیکترۆنی و نەبونی یاسایەک کە گۆڕانکاریی دیجیتاڵی ڕێکبخات.

هاوكات، شارەزایان پێیانوایە کێشەکە تەنها لە کەمی بودجەدا نییە، بەڵکو لە نەبونی ئیرادەی سیاسی و بڕیاری یەکلاکەرەوە بۆ گۆڕینی مۆدێلی ئیدارەی گشتییە، جگە لە پلاندانانی خراپ و گرێبەستە گەندەڵەکانی پەیوەست بە پرۆگرامە دیجیتاڵییەكان، کە زۆرجار ڕوکەشن یان کاریگەرییەکی سنورداریان هەیە.

چارەسەرەکە بە هاوبەشیكردن لەگەڵ جیهان دەستپێدەکات

ئەلعومران جەخت لەوە دەکاتەوە کە عێراق بەپەلە پێویستی بە پەرەپێدانی ژێرخانی تەکنەلۆژیای زانیاری و پەیوەندییەکان (ICT) هەیە و دەبێت پشت بە کۆمپانیا و سیستمی نێودەوڵەتی تایبەتمەند ببەستێت، نەک تەنها چارەسەرە ناوخۆییە کاتییەکان.

ئەو ئاماژە بەوە دەکات کە گۆڕانکاری دیجیتاڵی ڕاستەقینە پێویستی بە ئیرادەی حکومەت و ژینگەیەکی یاسادانان و بەشداریکردنی کەرتی تایبەت هەیە لە بنیاتنانی مۆدێلێکی بەردەوامدا، کە تێیدا ئەدای کارا مسۆگەر بکات و دەرفەتەکانی گەندەڵی کەم بکاتەوە.

دەرچونى عێراق لەو ریزبەندییە چی ئاشكرادەكات؟

وا دیارە دەرچونی عێراق لە ڕیزبەندی ئایتیی ناوچەیی و نێودەوڵەتی؛ لە دابەزینێكی تەکنیکی زیاترە و کەموکوڕییەکی قوڵی دامەزراوەیی ئاشکرا دەکات کە ڕێگریی لە گەشەسەندنی دەوڵەتی مۆدێرن دەکات.

لەلایەكى ترەوە، لەگەڵ پەرەسەندنی پێویست بە خزمەتگوزاری دیجیتاڵی پێشکەوتو لە سەرانسەری هەمو کەرتەکاندا، بەردەوامی دابڕانی دیجیتاڵی عێراق بە مانای خاوبونەوە و پەککەوتن و گەندەڵی زیاتر دەبێت، لە کاتێکدا وڵاتانی دیکە بە بەردەوامی بەرەو داهاتو هەنگاو دەنێن.