کۆنگرەی دیالۆگى نیشتمانیى سووریا بەبێ کورد و پێکهاتەکان دەستی پێکرد

ئیرادە میدیا

ئەمڕۆ سێشەممە 25ى شوباتى 2025 "کۆنگرەى نیشتمانی سووریا" لە دیمەشقى پایتەختى وڵاتەکە و لە "هۆتێل داما روز" دەستیپێکرد.

بەگوێرەى هەواڵی میدیانی سووریا نزیکەی 570 کەس بۆ کۆنفرانسەکە بانگهێشتکراون، 97% وەڵامیانداوەتەوە کە بەشدارى دەکەن.

هەرچەندە کۆنگرەکە ناوى "کۆنگرەی نیشتمانى" لێنراوە، بەڵام زۆرینەى بەشداربووەکانى ئەندام و لایەنگرەکانى ناو سەرکردایەتی پرۆسە سەربازییەکان یاخود حکومەتى راگوزەرى سووریان و پێکهاتە نەتەوەیى و سیاسییەکان بەشدارى ناکەن، یاخود دروستر ئەوە بگوترێت، بانگهێشت نەکراون.

لە کۆنگرەکەدا نەتەوە و پێکهاتەکانى دیکەى سووریا وەک (کورد، دروز، ئەرمەن، ئاشوورى، عەلەوى) بەشدارى ناکەن، چەند کەسایەتییەکى کورد بەتایبەت لە عەفرین بانگهێشتى کۆنگرەکە کراون، بەڵام دیار نییە بەشداردەبن یاخود نا.

هەریەک لە بەڕێوەبەرایەتیى خۆسەرى باکوور و رۆژهەڵاتى سووریا و هێزەکانى سووریاى دیموکرات (هەسەدە) و ئەنجوومەنى نیشتمانیى کوردى سووریا (ئەنەکەسە) بەشداریناکەن، کە لەلایەن کوردەوە وەک بایکۆتى کۆنگرەکە دەبینرێت.

پێشتریش، ساڵح موسلیم، ئەندامی دەستەی سەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکرات، رایگەیاند، لیژنەی ئامادەکاری کۆنفرانسی نیشتیمانی لە سووریا نوێنەرایەتی یەک رەنگ دەکات و تەنها بۆ دڵخۆشکردنی هەندێک لایەنی دەرەکی پێکهێنراوە و نوێنەرایەتی گەلی سووریا ناکات.

ساڵح موسلیم، زۆر بەڕوونی و ڕاشکاوانە وتیشی،  ئەگەر بەشداری دیالۆگی نیشتیمانی سووریا نەکەین، ئەوا پابەندی بڕیارەکانیشی نابین

لەلایەکی دیکەوە، بەڕێوەبەرایەتی ئیدارەی خۆسەر و هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە)، دووپاتیانکردوەتەوە پێکهێنانی لیژنەی دیالۆگی نیشتیمانی لەلایەن ئیدارەی دیمەشقەوە رەتدەکەنەوە و پێیوایە نوێنەرایەتی پێکهاتەکانی سوریا ناکات و مەترسیی خۆی نیشاندەدات لەگەڕانەوەی دۆخی سوریا بۆ سەردەمی ناوەندی و داخراویی.

فەرهاد شامی، وتەبێژی هێزەکانی سوریای دیموکرات و ئیلهام ئەحمەد، بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر، رایانگەیاندووە هیچ بەرپرسێکیان بانگهێشت نەکراوە.

فەرهاد شامی وتەبێژی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) راشیگەیاند، هەر کۆنگرەیەک بەبێ بەشداریی هەسەدە و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی ئەنجامبدرێت، نیشتیمانی نییە و دوپاتی دەیکەنەوە دورخستنەوەی هەر لایەنێک لە پڕۆسەی سیاسی سوریا وێران دەکات و کۆمەڵگەکەی لەبەریەک هەڵدەوەشێنێتەوە.

هه‌ردوێنێش ئه‌نه‌كه‌سه‌ كه‌ ڕكابه‌ری پارته‌كانی ناو خۆبه‌ڕێوه‌به‌رێتی ڕۆژائاوا و باكور و ڕۆژهه‌ڵاتی سوریایه‌ و ساڵانێكه‌ له‌ناو هاوپه‌یمانێتی پارته‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كانی سوریایه‌ لەڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، كۆنگره‌ی گفتوگۆی نیشتمانی سوریا پێشێلكردنی بنه‌ماكانی به‌شداریی نیشتمانییه‌، له‌كاتێكدا پێشتر هه‌ندێك له‌ سه‌ركرده‌كانی ئه‌نه‌كه‌سه‌ له‌وانه‌ ئیبراهیم برۆ و عه‌بدولحه‌كیم به‌شار له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن ئه‌لده‌غیمدا كۆبوونه‌وه‌یان ئه‌نجام دابوو به‌هیوای به‌شداریكردنی ئه‌نه‌كه‌سه‌ یان سه‌ركرده‌كانی له‌ كۆنگره‌كه‌دا.

ژمارەیەک کەسایەتیی سووری کە بانگهێشتی کۆنگرەکە کراون و لە دەرەوەی وڵات نیشتەجێن، وێنەی ئەو بانگهێشتنامانەیان لە هەژماری سۆشیال میدیای خۆیان بڵاوکردووەتەوە، لەگەڵ پۆستێکدا کە تێیدا داوای لێبوردنیان بۆ ئامادەنەبوونیان دەربڕیوە، ئەوەش بەهۆی کەمیی کات و رێکارەکانی گەشت و هەلومەرجی دیکە.

هاوکات، بەشێکیشیان ئەوەیان راگەیاندووە، کە دوو رۆژ پێش ئەنجامدانى کۆنگرەکە پەیامى بەشدارییان پێگەیشتووە هەر بۆیە وتویانە "جدییەت" لەو کۆنگرەیەدا نابینین.

حه‌سه‌ن ده‌غیم سه‌رۆكی لیژنه‌ی ئاماده‌كاری كۆنگره‌كه‌ ڕایگه‌یاندبوو ئه‌وان هیچ گروپێكیان له‌ هیچ پێكهاته‌یه‌ك بانگنه‌كردووه‌ به‌ڵكو ئه‌وان كه‌سایه‌تییه‌ سورییه‌ نیشتمانییه‌كانیان له‌سه‌رجه‌م ناوچه‌كانی سووریاوه‌ بانگهێشت كردووه‌ كه‌ كه‌سایه‌تی هه‌موو پێكهاته‌كانی تێدایه‌، به‌ڵام ڕامی عه‌بدولڕه‌حمانی سه‌رۆكی ڕوانگه‌ی سووری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ، له‌ په‌ڕه‌ی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبووك نوسیوویه‌تی و دەڵیت، "ئه‌و كوردانه‌ی له‌ كۆنگره‌كه‌دا به‌شدارن ئه‌وانه‌ن كه‌ موخابه‌راتی توركیی دۆستی حه‌سه‌ن ده‌غێم په‌سه‌ندی كردوون.

یەکەم رۆژی کۆنگرەکە تایبەت دەبێت بە پێشوازى لە بانگهێشتکراوان، دیدارى یەکترناسین، ئێوارەخوانێک.

لە رۆژى دووەمدا شەش گرووپ لە وۆرکشۆپەوە گفتوگۆ لەبارەى چەند پرسێکەوە دەکەن، لەوانە گرووپی (دادپەروەری، داڕشتنەوەى دەستوور، چاکسازی و بنیاتنانی دامەزراوە، ئازادییە کەسییەکان و ژیانی مرۆیى، رۆڵی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، مامەڵە لەگەڵ پرسە ئابوورییەکان).

به‌ستنی كۆنگره‌ی نیشتمانی سوریا وه‌ك هه‌وڵێكه‌ بۆ داڕشتنی چوارچێوه‌یه‌كی یاسایی تا ڕه‌وایه‌تی بدات به‌ ده‌سه‌ڵاتی نوێی سوریا، هه‌روه‌ها ئه‌م كۆنگره‌یه‌ دوای ئه‌وه‌ دێت كه‌ وڵاتانی ڕۆژئاوایی وه‌ك فه‌ڕه‌نسا و ئه‌ڵمانیا  له‌ زاری سه‌رۆك كۆماری فه‌ڕه‌نسا و وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌ردوو وڵاته‌وه‌، هاوشێوه‌ی به‌رپرسانی ئیداره‌ی ئه‌مریكی داوایان كردووه‌ كه‌ گفتوگۆی نیشتمانی پێكبهێنرێت و سه‌رجه‌م پێكهاته‌كانی وڵاته‌كه‌ له‌ به‌ڕێوه‌بردن و داڕشتنی سوریای نوێدا به‌شداری بكه‌ن، به‌ڵام چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ئه‌و بڕیاران و ڕاسپاردانه‌ی له‌م كۆنگره‌یه‌وه‌ ده‌رده‌چێت كاردانه‌وه‌ و مشتومڕی زۆر به‌دوای خۆیدا بهێنێت له‌به‌رئه‌وه‌ی لایه‌نه‌ به‌هێزه‌كانی ناو سوریا و هیچ نوێنه‌رێكی فه‌رمی هیچكام له‌ پێكهاته‌كانی تێدا نییه‌.