لێكەوتەكانى شەڕى ئێران-ئیسرائیل و ئەگەرەكانى داهاتوى ناوچەكە

پوختە

پاش ئەوەى لە شەڕى 12 رۆژەى نێوان ئێران و ئیسرائیل دا ژمارەیەك زاناى ئەتۆمیى ئێران و بەرپرسانى گەورەى ئەو وڵاتە كوژران و ناوجەرگەى تەلئەبیب-یش بوە مەیدانى كەوتنەوەى چەندین موشەكى ترسناكى ئێران و چەند ئامانجێگى گرنگ لەو وڵاتەدا پێكران، لەئێستادا هەردولا شەڕێكى بە وەكالەت دەكەن و دور نییە لە داهاتودا سەرلەنوێ بگۆڕدرێت بە هێرشى ئاسمانى و موشەكیى و هەواڵگریى، كە تێیدا سەرلەنوێ ناوچەكە دۆخێكى سەربازى و سیاسى ناسەقامیگر بەخۆیەوە ببینێت.

ئیسرائیل لە رێى هەوڵە دیپلۆماسییەكانی و ئێرانیش بە چڕچەككردنەوەى باڵ و هاوپەیمانەكانى لە ناوچەكە؛ خەریكى سەرلەنوێ خۆڕێكخستنەوەیەو بەپێى راى چاودێرانى سیاسى و سەربازى ئەگەر هاتو ناوچەكە سەرلەنوێ پەلبكێشێتەوە بۆ روبەڕوبونەوەى سەربازى نێوان ئەو دو وڵاتە، ئەوا كاریگەرییەكى گەورەى ئەمنى و ئابورى لەسەر بەشێك وڵاتانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دروستدەكات و دور نییە شەڕى داهاتو روخانى دەسەڵاتى كۆمارى ئیسلامى ئێرانى لێبكەوێتەوە.

هەوڵەكانى ئیسرائیل پێش شەڕەكە چین؟

ئیسرائیل لە تازەترین پێشهاتدا داواى لە وڵاتى ئۆكرانیا كردوە بە فەرمى سوپاى پاسدارانى ئێرانى بە تیرۆریست بناسێنن و لە هەوڵێكى دەستەجەمعى نێودەوڵەتیشدایە بۆ دانانى چوارچێوەبەندى بۆ ئەو هێزە كاریگەرەى سوپاى ئێران و سەرەتاى هانابردنیشى بۆ ئۆكرانیا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە راپۆرتە هەواڵگرییەكانى شەڕى ئۆكرانیاو روسیا ئەوەیان خستبوەڕو؛ روسیا لەشەڕەكەى دا لەگەڵ ئۆكرانیا درۆنى ئێرانى بەكارهێناوە، ئەمەش لەلایەن ئێرانەوە خێرا وەڵامدرایەوەو رەتیانكردەوە دەستیان لە ناردنى درۆنى ئێرانیدا هەبێت بۆ روسیا.

هاوكات، یسراییل كاتس وەزیرى بەرگرى ئیسرائیل چەند جارێك ئاماژەى بەوەداوە كە ئەگەرهاتو ئەمجارە شەڕ لەگەڵ ئێران هەڵبگیرسێتەوە؛ ئەوا راستەوخۆ عەلى خامەنەیى رابەرى باڵاى شۆڕشى ئیسلامى لە ئێران دەكەنە ئامانج.

هەوڵەكانى ئێران پێش شەڕەكە چین؟

حكومەتى تاران لەئێستادا سەرەڕاى دەستگیركردنى ئەو ئەندامە هەواڵگرییانەى ئیسرائیل كە لەناوخۆى ئێراندا كار بۆ تەلئەبیب دەكەن، لە هەوڵى پڕ چەككردنەوەى حوسییەكان و حزبوڵا و حەماس و تێپەڕاندنى پرۆژە یاساى حەشدى شەعبى دایە لە رێى پەرلەمانى عێراق و دەیەوێت لە شەڕى داهاتودا هێزەكانى گروپە چەكدارەكانى شیعەى هاوپەیمانى لە عێراق و میلیشیاكان بكات بە هێزێكى نیزامى و فۆڕمێكى فەرمیى سوپاى عێراقیان پێببەخشێت؛ تا لەڕێیەوە ئەگەر لە ناكۆكییەكانى لەگەڵ ئیسرائیل و ئەمریكادا سەرلەنوێ كەوتە شەڕێكى یەكلاكەرەوە، ئەوا لەرێى ئەو میلیشیا چەكدارانەوە عێراق پەلكێشى شەڕێكى دۆڕاو لەگەڵ ئەو زلهێزانە بكات و سەرەتا هەوڵى شەڕى بە وەكالەت بدات.

بەبڕواى چاودێرانى سیاسى ئەگەرچى ترەمپ و نەتانیاهۆ هەردوكیان سەبارەت بە پرسى شەڕكردنەوە لەگەڵ ئێران لە زۆر خاڵدا ناكۆكن؛ بەڵام دواجار هەردوكیان یەك ئامانج و یەك مەبەست كۆیان دەكاتەوە كە ئەویش لاوازكردن یان روخانى ئێرانە لە ئەگەری پابەندنەبون بە دەستبەرداربون لە پرۆگرامە ئەتۆمییە زیانپێگەیشتوەكەى.

لێدوانەكانى بەرپرسانى هەردولا چین؟

دواى ئەوەى ماوەیەك پێش ئێستا عەباس عێراقچى وەزیرى دەرەوەى ئێران رایگەیاند؛ كە لە شەڕى 12 رۆژەى نێوان ئێران و ئیسرائیل دا بەردەوام هەوڵى كوشتنى دراوە، سەرجەم بەرپرسە سیاسی و سەربازییەكانى ترى ئەو وڵاتە كەوتنە لێدوانى توند لە دژى ئیسرائیل و لە كۆى لێدوانەكانیشدا ئەوە بەدیدەكرێت كە ئێران باوەڕى بە هیچ هەوڵێكى دیپلۆماسى نەماوەو تەنانەت متمانەى بەقسەكانى دۆناڵد ترەمپ سەرۆكى ئەمریكاش نییەو بەردەوام لەوپەڕى خۆئامادەكردندان بۆ جەنگ.

هاوكات، رێكخراوى لێبوردنى نێودەوڵەتى لەتازەترین بەیاننامەى دا ئەوەى ئاشكراكردوە كە ئێران لەماوەى شەڕى 12 رۆژەیدا لەگەڵ ئیسرائیل خروقات و سەرپێچى گەورەى لە روى مرۆڤایەتییەوە ئەنجامداوە.

لەلایەكى ترەوە بەشێك لە سیاسەتمەدارە عێراقییە بێلایەنەكانى نیشتەجێى ناوخۆى وڵات و دەرەوە ئاماژە بەوەدەدەن كە لە نێوان هەڕەشەكانى ئیسرائیل و بێدەنگیى ئێران دا پێدەچێت بەرژەوەندییە ئابورییەكانى چین گڕ لە ناوچەكە بدات و ئامانجى سەرەكى شەڕى داهاتو بەرژەوەندییەكانى چین بێت نەك ئێران.

هەر لەسەروبەندى فشارە میدیاییەكانى ئێران دا بۆ سەر ئیسرائیل، كەناڵەكانى راگەیاندنى ئێران ڤیدیۆى بۆردومانێكى شەڕەكەى پێشوى نێوان ئەو وڵاتەو ئیسرائیلى بڵاوكردەوە؛ كە مەبەست لێى كوشتنى "مەسعود پزیشكیان"ى سەرۆكى ئێران بوە، كاتێك لە پێگەیەكى نهێنی دا لەگەڵ چەند گەورە بەرپرسێكى ئەو وڵاتەدا لە كۆبونەوەدا بون. بەمەش ئێران شەڕێكى رانەگەیەنراوى دەرونى لەرێى میدیاكانییەوە لەگەڵ ئیسرائیل دەكات و بە ناراستەوخۆ پێى دەڵێت تواناكانتان هێندە زۆر نین وەك خۆتان باسى لێوەدەكەن.

هەر دوا بەدواى بڵاوكردنەوەى ئەو ڤیدیۆیە، حكومەتى تاران رایگەیاند؛ 87 بەكرێگیراوى ئیسرائیلییان لە پارێزگاى "لوڕستان" دەستگیركردوەو هەڵمەتەكەش بەردەوامە.

سەبارەت بەو جەنگە دەرونییەى ئێران لە بەرانبەر ئسرائیل دا دەیگرێتەبەر؛ خامەنەيى لە تازەترین لێدوانیى دا ئاماژەى بەوەدا؛ كە ئیسرائیل هەوڵیداوە دەسەڵات لە ئێران بگۆڕێت بەڵام نەیتوانیوە بە ئامانجەكەى بگات و ئەگەر هاوكارى ئەمریكا نەبوایە ئیسرائیل بە تەواوى لەبەردەم موشەكەكانى ئێران دا تێكدەشكا.

دەربارەى لێدوانەكانى ئیسرائیلیش، بەردەوام هەریەك لە نەتانیاهۆ و وەزیرى دەرەوەى حكومەتەكەى، ئێران بە مایەى سەرئێشە بۆ ناوچەكە دەزانن و زۆربەى جار لە هەر لێدوانێك دا بەڵگەیەك بۆ ئەمریكا و وڵاتانى رۆژئاوا دەخەنەڕو؛ كە مانەوەى ئێران تەنانەت بەمجۆرەى ئێستاش هەڕەشەیەكى بەردەوامە بۆ سەر وڵاتەكەیان و رۆژهەڵاتى ناوەڕاست بەشێوەیەكى گشتى.