9   کاتژمێر پێش ئێستا 5716 جار خوێنراوەتەوە

عێراق.. بەهۆى نەوتەوە بودجە لەژێر مەترسیدایە

 

پوختە

ئاڵەنگارییەكانى بەردەم دەوڵەتی عێراق لە گەیشتن بە بودجەیەکی سەقامگیر کە توانای ڕوبەڕوبونەوەی قەیرانەکانی هەبێت، لە زیادبوندایە، ئەمەش لە کاتێکدا داهاتی نەوت وەک بڕبڕەی پشتی بودجەی گشتی دەمێنێتەوەو دەنگە ئابورییە تایبەتمەندەکانیش پێویستییان بە دوبارە سەیرکردنەوەی فەلسەفەی بەڕێوەبردنی دارایی گشتیی ئاشکرا دەکەن، بە واتایەكى تر گواستنەوە لە کرێوە بۆ بەرهەمهێنان، لە وابەستەییەوە بۆ هەمەچەشنکردن؛ و لە هەڕەمەکییەوە بۆ حوکمڕانیی.

داهات بەبێ بەرهەمهێنان.. بودجەیەک لە مەترسیدایە

نەوار ئەلسەعدی شارەزای ئابوری و دارایی لە لێدوانێكیى دا میدیا عێراقییەكان ئەوەى پشتڕاستكردەوە کە بەهێزکردنی بودجەی گشتی دەوڵەت بە تەنیا بە پشتبەستن بە داهاتی نەوت بەدی نایەت، ئاماژەی بەوەشکرد، عێراق بەدەست "ناسکییەکی ڕون و ئاشكرا لە پێکهاتەی بودجەدا" دەناڵێنێت، چونکە زیاتر لە 90%ی داهاتەکانی هێشتا پشت بە هەناردەکردنی نەوت دەبەستن. ئەمەش وادەکات ئابوری نیشتمانیی بەرەو ڕوی هەڵاوسانی توندی نرخی نەوتی خاو ببێتەوە و وڵات بەرەو ڕوی کورتهێنانێکی کتوپڕ دەبێتەوە کە پێدەچێت توانای خەرجکردنی پارەی گشتی تێکبدات.

بەهەدەردان لە هاوڵاتییانەوە نایەت

ئەلسەعدی پێیوایە؛ زۆركردنى داهات بە مانای زیادکردنی باج لەسەر هاوڵاتیان نییە، بەڵکو پێویستی بە چاکسازییەکی بنەڕەتییە لە سیستەمی دارایی و ئیداریى دا، بە کۆنترۆڵکردنی ئەو سامانە نانەوتییانە کە بەردەوامن لە بەفیڕۆدان و لە دەرەوەی چوارچێوە فەرمییەکان بەڕێوەدەبرێن.

نەوار ئەلسەعدی جەخت لەوەدەکاتەوە کە دەروازە سنورییەکان، باج، ڕسومات و وەبەرهێنانی خانوبەرە دەبێت بخرێتە ژێر سیستەمێکی یەکگرتو و ناوەندییەوە کە چاودێریی بکرێت و داهاتەکانیان ڕاستەوخۆ بگوازرێتەوە بۆ گەنجینەی گشتی. بە بۆچونی ئەو، گەڕانەوەی متمانە لە نێوان هاوڵاتیان و دەوڵەت پێویستی بە باجدانی دادپەروەرانە و تەرخانکردنی بڕیارى شەفاف هەیە.

کەرتە پەراوێزخراوەکان و ئامرازە داراییە لەبیركراوەكان

ئەلسەعدی لە لێدوانەكەى دا ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات دەوڵەتی عێراق خاوەنی ئەو کەرتانەیە کە توانای بەرهەمهێنانی سەرچاوەی ڕاستەقینەیان هەیە و ئەگەر بە شێوەیەکی پیشەیی بەڕێوەببرێن، لەوانە: گەشتیاری ئایینی، پیشەسازی بەرهەمهێنان، کشتوکاڵ و خزمەتگوزاریی لۆجستی، ئەوا هەمویان یارمەتیدەر دەبن لە باشكردنى دۆخى بودجەى وڵات دا، ئەو پێی وایە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم کەرتانە وەک بارگرانییەکی کارگێڕیی نەک ئامرازی دارایی، ئەوەیە کە بودجە لە سەرچاوە ڕاستەقینەکانی بێبەش دەکات، دەشڵێت: چاکسازی لە سیستەمی باجدا نابێت بە مانای "بەدواداچون بۆ چینە لاوازەکان" بێت، بەڵکو دەبێت بە مانای بەرەنگاربونەوەی خۆدزینەوە لە باج و چالاککردنی کۆکردنەوەی دیجیتاڵی و دڵنیابون لە دابەشکردنی باجێکی دادپەروەرانە بێت.

فەلسەفەی کارگێڕیی بناغەی گۆڕانکارییە

ئەلسەعدی لە کۆتاییدا دەڵێت: ناتوانین باس لە بودجەیەکی بەهێز بکەین لە ئابورییەکی بێ بەرهەمدا، چونكە سەقامگیریی دارایی ڕاستەقینە پێویستی بە ئیرادەیەکی سیاسی ڕون هەیە بۆ فراوانکردنی سەرچاوەکانی دەوڵەت و گۆڕینی سەرچاوە بەفیڕۆدراوەکان بۆ ژمارەیەکی ڕون لە چوارچێوەی بودجەدا.

ئەو شارەزایەی ئابوری و دارایی ئەوەش دەخاتەڕو كە ئەوەی ئەمڕۆ پێویستە تەنها زیادكردنى سەرچاوەکان نییە بە شێوەیەکی دیجیتاڵی، بەڵکو گۆڕینی فەلسەفەی بەڕێوەبردنی دارایی گشتییە لە کرێچییەوە بۆ هەمەچەشنکردن، لە وابەستەییەوە بۆ بەرهەمهێنان و لە هەڕەمەکییەوە بۆ حوکمڕانیی. ئەمانە بە بۆچونی ئەو، ئەو پایانەیە کە دەتوانن بودجە بخەنە سەر ڕێگای بەردەوامیی و ئاسۆیەکی نوێی دارایی بۆ عێراق دابین بکەن.

 

 

  • عێراق.. بەهۆى نەوتەوە بودجە لەژێر مەترسیدایە

  • عێراق لە روى ئابورییەوە دەبێتە چوارەمین وڵاتى عەرەبى

  • ئەمریکا: ئـێران گەروى هورمز دابخات ئابوری وڵاتەکەی بە یەکجاری لەناو دەبات

  • نرخى بلیتى فرۆكە بۆ لوبنان گران دەبێت

  • كەركوك.. 20 بارهەڵگر گەنمى جوتیاران رەتكرایەوە

  • دواى شەش مانگ لە داخستنى؛ بۆرسەى دیمەشق كرایەوە

  • یەدەگێكى گەورەى نەوت و غاز لە سەڵاحەدین ئاشكرادەكرێت

  • بەرهەمهێنانى نەوتى وڵاتانى ئۆپیك پڵەس زیاد دەكات

  • سودانی بە دوو مەرج بڕیاریداوە مووچەی مانگی پێنج بنێرێت

سەرەکی