بەرهەمهێنانى نەوتى هەرێم دەگاتە 200 هەزار بەرمیل

پوختە

دوای شەپۆلێك لە هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کە بەرهەمهێنانی رۆژانەى نەوتى هەرێمى پەکخستبو، هاوكات زیانى بە چەند كێڵگەو دامەزراوەیەكى نەوتى گەیاندبو، لە ئێستادا کێڵگە نەوتییەکانى هەرێمی کوردستان دەستیان بە کارەکانیان کردۆتەوەو ڕێژەی بەرهەمهێنان دوبارە بەرزبوەتەوە بۆ زیاتر لە 200 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا.

 ئەم بوژانەوەیە لە کاتێکدا ڕویدا کە ڕێوشوێنی ئەمنی تاڕادەیەك ئارام و توند بۆ پاراستنی کێڵگەکان ئەنجامدرا، لە کاتێکدا نیگەرانییەکان لەبارەی دوبارەکردنەوەی هێرشەکانەوە بە كراوەیى ماونەتەوە.

هێرشەكان تا چەندە زەرەرمەندبون بۆ هەرێم؟

لە ماوەی یەک مانگی ڕابردودا زیاتر لە 22 هێرشى درۆنیى كرایە سەر كێڵگە نەوتییەكانى هەرێم و ژمارەیەك لە دامەزراوە گرنگەكان، لەو سەروبەندەدا كاربەدەستانى هەرێم ئەوەیان پشتڕاستكردەوە كە هێرشەكان بە بڕى بەرهەمهێنانى 200 هەزار بەرمیلى رۆژانە زیانیان بە دارایى هەرێم گەیاندوە، بەڵام ئەوەى ئێستا بەدیدەكرێت ئەوەیە كە هەمان بڕى بەرهەمهێنانى رۆژانە كەوتۆتەوە سەر ئاستى ئاسایى خۆى و سەرجەم كێڵگە نەوتییەكان كەوتونەتەوە سەر كارى خۆیان.

لەلایەكى ترەوە، داتای کەرتە نەوتییەكان لە ناوچەکەدا ئاماژە بەوە دەکەن بەر لە هێرشەکان بەرھەمھێنانی نەوتى رۆژانەى ھەرێم لە نێوان 280 بۆ 300 ھەزار بەرمیل بوە لە ڕۆژێکدا، دواتر بە هۆى هێرشەكانەوە دابەزى بۆ نزمترین ئاستى بەرهەمهێنانى خۆى كە 81 هەزار بەرمیل نەوت بو، تا لە دواتردا گەیشتە نزیكەى 120 هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا.

ڕوانگەی ئابوری ئیکۆ عێراق چۆن بڕى بەرهەمهێنانى رۆژانەى ئاشكراكرد؟

ڕوانگەی ئابوری "ئیکۆ عێراق" لە بەیاننامەیەکدا كە كۆپییەكى دەست "ئیرادە" كەوتبو، ئەوەى ئاشكراكرد كە ئەو کێڵگە نەوتییانەی كە پێشتر بۆردومانکرابون گەڕاونەتەوە سەر کارەکانیان و بەرهەمی ڕۆژانەیان بۆ زیاتر لە 200 هەزار بەرمیل زیادیکردوە.

ڕوانگەکە ئاماژەی بەوەشکردوە، دیارترین بوارەکانی بەرهەمهێنان بریتین لە كێڵگەكانى: شێخان، تاوکێ، باشکەبیر، خورمەڵە، و سەرسەنگ.

لە بەیاننامەكەدا ئەوە خراوەتەڕو کە هەرێم و بەغدا هێشتا نەگەیشتونەتە ڕێککەوتن لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت بەهۆی ناکۆکی لەسەر کرێی ئەو کۆمپانیایانە کە لە هەرێمدا کاردەکەن، ئەوەشى رونكردۆتەوە كە چارەسەرکردنی قەیرانەکە پێویستی بە کۆبونەوەی نێوان سێ لایەنی پەیوەندیدار یان پێدانی حەقدەستی کۆمپانیاکان هەیە، کە حکومەتی فیدراڵی ڕەتیدەکاتەوە.

بەردەوامبونى كێشەى نێوان هەرێم و بەغدا و كۆمپانیا نەوتییەكان چى لێدەكەوێتەوە؟

بەبڕواى چاودێرانى سیاسى و ئابورى،  بەردەوامی کێشەکە دەکرێت ببێتە هۆی ئەوەی حکومەتی فیدراڵی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم نەدات، ئەگەرچى لاى هاوڵاتییانى هەرێم ئەوە یەكلابۆتەوە كە بەرپرسانى هەرێم هۆكارى سەرەكى هەمو ئەو نەهامەتییانەى كە بەسەر دۆخى ژیانى فەرمانبەران و مامۆستایان دا هاتوە.

لەلایەكى ترەوە، "ئیكۆ عێراق" پێیوایە، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەشێکی زۆری بەرپرسیارێتیەکەی لە ئەستۆدایە بەهۆی دەرنەکردنی یاسایەک بۆ ڕێکخستنی کەرتی نەوت و غازی وڵات.

بەهۆى ئەم دۆخە سەپێنراوەى حكومەتى هەرێمەوە، شارەکانی هەرێمی کوردستان هەمو مانگێك توشی قەیرانێکی كوشندەو خنكێنەرى دارایى دەبنەوە، و موچەخۆرانیش چیتر بەدوای بەڵێنەکاندا ناگەڕێن ئەوەندەی بەدوای تیشکێکی هیوادا دەگەڕێن بۆ بیركردنەوە لە بەجێهێشتنى ئەو دۆزەخەى تێیدا دەژین.

لە ئێستادا پرسی موچە بۆتە بابەتێکی ڕۆژانەی ماڵ و بازاڕەکان، چونكە لە ئێستادا  بژێوی ژیان وابەستەی ململانێی حزبییەكانەو تەنانەت كۆمپانیا نەوتییە بیانییەكانیش رێ و شوێنى ئەو ئاسودەییە بۆ هاولاتییانى هەرێم دادەنێن، كە دەبێت خەونى پێوەببینن.

راپۆرتى كۆمپانیاكان چى تێدایە؟

کۆمپانیای شاماران لە ڕاپۆرتی دارایی خۆى دا بۆ چارەکی دوەمی ئەمساڵ، ڕایگەیاند، لە کێڵگەی ئەتروش بە توانای تەواو دەستی بە بەرهەمهێنانی نەوت کردوە، لە کاتێکدا بەرهەمهێنان لە کێڵگەی سەرسەنگ تەنها بە نیوە توانا دەستیپێکردوە.

جێى ئاماژەیە، چوارشەممەی ڕابردو شاندێکی کوردی گەیشتە بەغدا بۆ تاوتوێکردنی پرسی موچەی مانگی تەمموز و ئاب، ئەوەش دوای خەرجکردنی موچەی مانگەکانی ئایار و حوزەیران.