پێكهێنانى حكومەتى هەرێم دەبێتە خەونێكى وەدینەهاتو

پوختە

پاش ڕوداوەکانی شەوی هەینی رابردو لە سلێمانی، ناكۆكییەكى زۆر كەوتە نێوان پارتى و یەكێتى، بەجۆرێك میدیاكانى پارتى لە رادەبەدەر باسیان لەو روداوانە كرد و بایەخێكى زۆریان پێدا، ئەم هەنگاوەش یەكَێتى نیگەران كردو لەئێستاشدا زۆرینەى پەیوەندییەكانى لەگەڵ پارتى هەڵپەساردوەو بەپێى وتەى هەندێك سەرچاوەش نزیكەى كۆى گشتى ڕێککەوتنەکانی نێوان ئەو دو حزبە لە داروخانى تەواوەتى نزیكبۆتەوەو لەنێویشیاندا كاراکردنی پەرلەمان و پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بۆتە خەونێكى وەدینەهاتو.

یەكێتى چۆن دەیەوێت لەرێى 31ى ئابەوە تۆڵە لەو هەڵڵا ئیعلامییەى پارتى بكاتەوە؟

گرژییەکانی هەرێمی کوردستان کە هاوکاتە لەگەڵ ساڵیادی "شەڕی ناوخۆ"ی نێوان هەردولا لە ساڵی 1996، لە ئێستادا بە تەواوەتى هەڕەشەی تێکدانی ڕێککەوتنەکەیان دەکات. یەکێتی وەك تۆڵەكردنەوەیەك شەپۆلێکی میدیایى بۆ پارتى ئامادە دەکات و ئەمەش بۆتە هۆی پەرەسەندنی قسە و باسەکان.

لەئێستادا قسەى هەر لایەنێک سەبارەت بە پێکهێنانی حکومەت تاوانبارکردنی ئەوی دیکەیە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە داوای هەڵوێستی ڕاستەقینە لە بەغدای پایتەختەوە دەکرێت بۆ هێورکردنەوەی دۆخەکە و ڕێگریکردن لەوەی بەرەو "دەرئەنجامە بەدبەختەکان" بڕوات.

بەپێى زانیارییەكانى ئیرادە، شەڕێکی میدیایی لە نێوان یەکێتی و پارتی سەریهەڵداوە، هەرلایەک زنجیرەیەک دۆسیە بۆ لایەنی دیکە ئامادە دەکات، بەتایبەتی لەگەڵ نزیکبونەوەی وادەی خیانەتى 31ی ئاب، كە ساڵڕۆژی روداوێكى تراژیدیى نێوان هەردولایەو هەڵگرى ئەو ڕاستییەیە کە مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان بە هاوكارى دەبابەكانى سوپای بەعس پەرلەمانیان لە هەولێر داگیركردو هێرشیانكردە سەر یەكێتى.

لێكەوتەكانى شەڕى راگەیاندنى نێوان ئەو دو حزبە چییە؟

بەپێى وتەى چاودێرێكى سیاسى بۆ ئیرادە، یەکێتی و سەرۆکایەتییەکەی فەرمانیان بە  ڕاگرتنی سەرجەم ڕێککەوتن و دانوستانەکانی حزبەكەیان لەگەڵ پارتی؛ دەركردوە، ئەمەش ئاماژەیەكە بۆ ئەوەی كە نێوەندگیریی نێودەوڵەتی لەلایەن ئەمریکا و بەریتانیا و هەروەها سەرکردە سیاسییەکانی عێراق دەستوەردانیان لەنێوان ئەو دو لایەنە کوردییەدا کردوە بۆ ڕێگریکردن لە خلیسکانی مەترسیدار کە هەڕەشە لە داڕمانی دۆخی ناوچەکە دەکات.

هاوتەریب لەگەڵ ئەم ڕوداوانە، ڕوماڵی میدیایی پارتی دیموکراتی کوردستان، بەتایبەتی کەناڵ و ماڵپەڕەکانی سەر بە مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بە دڵی یەکێتی نەبو، یەکێتی توڕەیی خۆی لەو ڕوماڵە دەربڕی و میدیاكانى پارتى تۆمەتبار کرد بەوەی هەوڵی بڵاوکردنەوەی درۆ و ناسەقامگیریی لە سلێمانی دەدەن.

راى یەكێتى چیبو لەسەر روماڵى میدیاكانى پارتى؟

غازی کاکەیی لە یەکێتی نیشتمانى كوردستان، لە لێدوانێكى رۆژنامەوانیى دا بۆ كەناڵەكانى راگەیاندن، ئاشكرایكرد، ئەو زیادەڕەوییەی میدیای پارتى و بڵاوکردنەوەی ئەو درۆیانەی کە ئەو كەناڵانەى راگەیاندن دوای ڕوداوەکانی سلێمانی پراکتیزەیان کردبو، مەبەست لێی پەردەپۆشکردنی ڕوداوێکی دیاریکراو بو.

کاکەیی زیاتر وتی، لەبری پشتیوانی سەرۆکوەزیران بۆ یاسا و دەسەڵاتی دەسەڵاتی دادوەریی، و ڕێزگرتن لە هاوبەشە سیاسییەکەیان کە یەکێتییە، پشتیوانییان لە ئاژاوەگێڕیی و پیلانگێڕیی لە دژی شارێکی ئەمن و سەقامگیریی وەک سلێمانی کرد، هەوڵیاندا لە ڕێگەی بڵاوکردنەوەی درۆ لەلایەن میدیاکانەوە ناوچەكانى ژێر دەسەڵاتی یەکێتی تێکبدەن.

کاکەیی ئەوەشى خستەڕو كە هاوڵاتییانی کورد چاوەڕوانی هەنگاوی گەورەتر بون و تیشکێکی ئومێدیان هەبو بۆ ڕێککەوتن لەسەر پێکهێنانی حکومەت و کاراکردنی پەرلەمان و چارەسەرکردنی کێشەکان لەگەڵ بەغدا، بەڵام ئەوەی ڕویدا دۆخەکەی هێنایەوە سەر خاڵى سفر، ئەوەی ڕویدا پارتی بەرپرسیارێتییەكەى لە ئەستۆى پارتى دایە، چونکە یەکێتی زیاتر لە جارێک دەستپێشخەریی کرد و زیاتر هەوڵی نێوەندگیریی نێوان هەولێرو بەغداى دا، بەڵام بەم شێوەیە پاداشت دەدرێتەوە.

ناوبراو لە درێژەى لێدوانەكەى دا ئاماژە بەوەش دەکات كە پێدەچێت پارتی پرۆسەی پێکهێنانی حکومەت ڕابگرێت و دەیەوێت تا دوای هەڵبژاردنەکانی عێراق دواى بخات بۆ ئەوەی بتوانێت موزایەدە لەسەر پۆستی سەرۆکایەتی هەرێم و پۆستەکانی دیکە بکات.

ئەو ئەندامەى یەكێتى جەخت لەوەشدەکاتەوە كە ئەوانەی سلێمانی دەکەنە ئامانج؛ ئاسایشی هەرێم دەکەنە ئامانج و هەوڵی لاوازکردنی قەوارەی دەستوريی دەدەن، ئەمەش لە ڕێزنەگرتنیان لە دەسەڵاتی ئەمنی و دادوەریی دا دیارە، کە لە ڕوداوەکانی ئەم دواییەدا قسەی خۆیان هەبوە.

ئایا ئەم ناكۆكییەى ئێستاى نێوان ئەو دو حزبە بۆ هەڵمەتى هەڵبژاردنە؟

عەباس جبوری، سەرۆکی سەنتەری "ئەلرەفد" بۆ لێکۆڵینەوە، لەلێدوانێكى دا بۆ میدیا عێراقییەكان ئەوەى رونكردەوە كە ئەو ململانێیەی لە سلێمانی ڕویدا، لەدایكبوى ئێستا نەبو، هاوكات گرژییەکانی ئەم دواییەی نێوان ئەو دو حزبە لەگەڵ نزیکبونەوەی وادەی هەر هەڵبژاردنێکی هەرێميی، یان هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق ڕودەدات و تەنها بۆ بانگەشەى هەڵبژاردنە.

جبورى ڕونیشیکردەوە، لە هەرێمدا دو لایەنی سەرەکی هەن، بەڵام لەم دواییانەدا لایەنی نوێ سەریان هەڵداوە بۆ ئەوەی ڕکابەرییان لەگەڵ بکەن، ئەوەی لەم دواییانەدا ڕویدا ڕەنگدانەوەی دۆخی پارچەپارچەبونە، لەبەرئەوە پێویستە حکومەتی فیدراڵی کۆنترۆڵی خۆی بەسەر هەرێمدا دوپاتبکاتەوە بۆ ئەوەی دۆخەکە نەخلیسکێتە دەرئەنجامە نەخوازراوەکانەوە، بەتایبەتی لەبەر ڕۆشنایی ئاڵوگۆڕی تۆمەتەکان و پەرەسەندنی گرژیی نێوان دو لایەنی گەورە کە دەسەڵاتێکی بەرچاویان لە گۆڕەپانی سیاسی عێراقدا هەیە.

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بەداخەوە هیچ هەڵوێستێکی حکومەت نەبوە تەنانەت لە شێوەی نێوەندگیری و لێکنزیکبونەوەی بۆچونەکانیشدا، لەبەرئەوە؛ ئەوەى بەدیدەكرێت ئەوەیە كە هەڵوێستی حکومەت لەم ڕوەوە تاڕادەیەک لاوازە، بەتایبەتی کە هەرێم و شارەکانی بەشێکن لە عێراق.

پارتى چۆن دەڕوانێتە هەڵوێستەكانى یەكێتى؟

لای خۆیەوە شێرزاد حسێن، كادرى پێشكەوتوى پارتى، لە لێدوانێكى رۆژنامەوانیى دا ئاماژەى بەوەدا كە یەکێتی هەوڵدەدات کێشە ناوخۆییەکانی خۆی لابدات و هەناردەی ئەوانی دیکە بکات، دەیەوێت بە بەئامانجگرتنی ئێمە بانگەشەی هەڵبژاردنەکانی دەستپێبکات.

شێرزاد ئەوەشى دوپاتكردەوە كە پارتی هەر لەسەرەتاوە لەگەڵ پەلەکردن لە پێکهێنانی حکومەت و کاراکردنی پەرلەمان و یەکخستنی هێزە کوردییەکان بوە، بەڵام یەکێتی حزبی بەربەستخوازە و زیاتر لەوەی شایستەى خۆی بێت دەیەوێت.

ناوبراو هێمای بۆ ئەوەشکرد کە ئەو تۆمەتانەی دەخرێنە پاڵ پارتى ساختەو و بێ بەڵگەن،  ئامانجیان هاندانی شەقامە لە سلێمانی دژی پارتی و تاوانبارکردنی شکست و کردەوەکانی کەسانی دیکەیە، لەبەرئەوە ئەوانەی خەریکی ئەو کارانەن، هیوای باشی بۆ هەرێم ناخوازن.

جێى ئاماژەیە، ماوەی چەند مانگێکە پەرلەمانی هەرێم لەدۆخى متبوندایەو سەرەڕای ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەژێر چاودێری کۆمیسیۆنی باڵاى هەڵبژاردنەکانی عێراق، بەڵام تا ئێستا هەردو حزبە سەرەكییەكەى هەرێمى كوردستان نەگەیشتونەتە ڕێککەوتنێک کە ببێتە هۆی پێکهێنانی حکومەت بۆ چارەسەری خاڵە ناکۆکەکان، هاوكات، ئەگەرچى چەند کۆبونەوەیەکی زۆر لە سلێمانی و هەولێر ئەنجامدراوە، بەڵام هەموى بێ سود بوە.