پێنج ڕووداوی گرنگ لە مێژووی سلێمانی

ناوەندی هەواڵ

ئەمڕۆ سلێمانی پێدەنێتە 240 هەمین ساڵیادی بنیاتنانیەوە، لەو ماوەیەدا چەندین ڕووداوی گرنگ لە سلێمانی ڕوویانداوە، پێنج لەو ڕووداوانە باس دەكەین. 

یەكەم: لەكۆتایی جەنگی یەكەمی جیهانی و لە ناوەڕاستی تشرینی دووەمی 1918 مێجەر نۆئێل، نوێنەری حكومەتی بەریتانیا، سەردانی سلێمانی كرد و لەگەڵ شێخ مەحمودی حەفید كۆبووەوە.

مێجەر دواتر دەسەڵاتێكی نیمچە سەربەخۆی لە شاری سلێمانی دروستكرد و شێخ مەحمودی كردە حكومداری ئەو دەسەڵاتە، ئەو بڕیارەش بە پێشكەوتنێكی گەورە لە سیاسەتی بەریتانیا بەرامبەر بە كورد دادەنرێت، دواتر شێخ مەحمود سێ حكومەتی یەك لەدوای یەكی تاوەكو ساڵی 1923 دامەزراند و ئەوەش بووە یەكەم ئەزموونی حوكمڕانیی كوردی لە سەرەتای سەدەی 20دا.

دووەم: لە سەرەتای سەدەی بیستەمەوە چاپخانە هاتووەتە شاری سلێمانی و یەكەمین چاپخانەش ئینگلیزەكان هێناویانەتە شارەكەوە، چاپخانەكان رۆڵێكی زۆر گرنگیان گێڕاوە لە بەرەوپێشبردنی بواری رووناكبیری و خوێندن و گەشەپێدانی زمانی كوردی و بواری رۆژنامەگەری.

لەو كاتەی مێجەر سۆن حاكمی سیاسیی سلێمانی بوو یەكێك لەو چاپخانانەی هێنایە سلێمانییەوە، دكتۆر كەمال مەزهەر لەبارەی ئەو چاپخانەیەوە دەڵێت: مێجەرسۆن چاپخانەكەی بەرامبەر ماڵی هەمزەئاغای ئەورەحمان ئاغا جێگیركرد و توانی سێ‌ لاوی خوێندەواری ئەو سەردەمە قایل بكات كە كار لە چاپخانەكەدا بگرنەئەستۆ و بەو چاپخانەیە یەكەمین ژمارەی رۆژنامەی هەفتانەی "پێشكەوتن" چاپكرا و  پاشانیش سلێمانی بووە پایتەختی رۆژنامەوانیی باشووری كوردستان.

سێیەم: راپەڕینی شەشـی ئەیلولی ساڵی 1930، كە لەناو خەڵكی سلێمانی بە شەڕی بەردەركی سەرا ناسراوە، ئەو رووداوە بووەتە ناسنامەی شارەكە لە عێراق و هێشتنەوەی بە زیندوویەتی، مێژووی رووداوەكە بۆ 94 ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە، یەكەمجار بووە لە مێژووی شارێكی كوردستاندا خۆپیشاندان رووبدات و خەڵكی بڕژێنە سەر شەقام و داوای مافی نەتەوەیی و سیاسی بكەن. 

 سەرچاوە و هۆكاری سەرەكی راپەڕینەكە نائومێدبوونی خەڵكی شار بووە لە سیاسەتەكانی ئینگلیز و بەڵێنەكانی حكومەتی عێراق كە لە ساڵانی پێشتر دابوویان بە بە خەڵكی سلێمانی.

چوارەم: زانكۆی سلێمانی یەكێكە لە گەورەترین زانكۆكانی هەرێمی كوردستان و لە ساڵی 1968دامەزراوە، ناسراوە بە زانكۆی دایك، وەكو یەكەم زانكۆ لە باشووری كوردستان و ناوەندێكی گرنگی ئەكادیمی بووە لەو سەردەمەدا.

زانكۆی سلێمانی سەرەتا لە سێ كۆلێژ پێكهاتبوو، بەڵام دواتر ژمارەی كۆلێژەكان زیادیانكرد بەهۆی ویستی خوێندنی زیاتر لە زانكۆكە، دوای راگواستنی لە لایەن رژێمی پێشووی بەعسەوە بۆ شاری هەولێر و گۆڕینی ناوەكەی بۆ زانكۆی سەڵاحەدین لە ساڵانی هەشتاكاندا، لەساڵی 1992 لەئەنجامی ھەوڵ و كۆششی زۆری رۆشنبیران و زانستخوازانی كورد جارێكی دیكە زانكۆی سلێمانی دامەزرێندرایەوە.

پێنجەم: راپەڕینی خەڵكی سلێمانی لە مانگی ئازاری 1991دا بە وەرچەرخانێكی مێژوویی دادەنرێت لە مێژووی شارەكە و هەرێمی كوردستان، شاری هەڵمەت و قوربانی لە رۆژی راپەڕیندا سەرباری نەبوونی چەك و پێداویستی و لۆجستی ئەوتۆ، بەڵام بەهۆی بەهێزیی رۆحی شۆڕشگێڕیی خەڵك و بەشێك لە شانە نووستووەكانی شۆڕشی نوێ لە ماوەی رۆژێكدا زۆربەی هەرە زۆری دامودەزگاكانی بەعس لە پارێزگاكەدا كۆنترۆڵ كران و دواتر بوونە داینەمۆی ڕاپەڕین لەسەرجەم ناوچەكانی دیكە.