11ى سێپتامبەر چۆن رویدا و كێ لەپشت هێرشەكانەوە بو؟

پوختە

لە بەرەبەیانی 11ی ئەیلولی ساڵى 2001 (11ی سێپتامبەر) دو فڕۆكەی نەفەرهەڵگر لە جۆری بۆینگ 757 لە گەشتێكیاندا لە نێوان بۆستن و لۆس ئەنجلۆسی ئەمریكا رفێندران و دەستیان بەسەردا گیرا، دواتر خۆیان كێشا بە هەردو تاوەری بازرگانی جیهانی و هەردو تاوەرەكەیان تەقاندەوە، ئەمەش بوە هۆی گیانلەدەستدانی دو هەزارو 996 كەس و هەزارانی دیكەش برینداربون، لەكاتی خۆیدا واشنتۆن رێكخراوی ئەلقاعیدەی بە ئەنجامدانی ئەو كارە تۆمەتباركردو دواتریش بەهەمان بیانو هێرشیكردە سەر ئەفغانستان. رۆژى یانزەى سێپتامبەرى ساڵى 2001، جیهان بە گشتى و ئەمریکا بە تایبەت؛ توشى گەورەترین هێرشى تیرۆریستى بۆوە، کە پاش لێکۆڵینەوە دەرکەوت رێکخراوە ئەلقاعیدە، جێبەجێکەرى ئەم کارەیە.

دیارە باسکردنى روداوەکانى یانزەى سێپتامبەر، خاڵێکى گرنگە بۆ یەکگرتنەوە لەگەڵ ستراتیژى شەڕى ئەمریکا لە دژى عێراق، ئەمەش بەم وردبونەوەیەى خوارەوە بۆ ئەوەى راستیى پەیوەندیى ستراتیژيى ئەلقاعیدەو سەددام حسێن ئاشکرا بکەین، پێویستە لەنێو باسەكەماندا بە وردى فاكتەرو پاڵنەرو لایەنى بكەرو پەیوەندى عێراق و ئەلقاعیدەو سیاسەتى دەرەكى ئەمریكا بەرانبەر بە عێراق بخەینەڕو، کە دەبنە پاڵپشت بۆ ئەو رایەى کە پێیوایە عێراق هاوکار و هاوبەشى ئەلقاعیدە بوە.

ئەوكاتەی هێرشەكان ئەنجامدران، ماوەی نۆ مانگ بو جۆرج دەبلیو بۆش ئیدارەی سەرۆكایەتی ئەمریكای گرتبوە دەست، لەئەمریكا ئەو رۆژە بە ناخۆشترین رۆژ هەژمار دەكرێت، كاتێك 19 تیرۆریستی سەر بەرێكخراوی ئەلقاعیدە ‌لە پاش دەستبەسەراگرتنی چوار فڕۆكە‌ لە چەند كاتێكی نزیك یەكدا، سێ هێرشی خۆكۆژییان بەفڕۆكە‌كانەوە كردە سەر سێ شوێنی سەرەكی ئەمریكا و لەهێرشی چوارەمدا شكستیان هێنا.

نۆزدە تیرۆریستەكە، پازدەیان هەڵگری رەگەزنامەی سعودی و دوانیان ئیماراتی و یەكێكیان میسری و دواهەمیان لوبنانی بون. دوای چەند رۆژێك لە روداوەكە، كۆنگرێسی ئەمریكا یاسای سەرپشككردنی بەكارهێنانی هێزی دەركرد كە دەسەڵاتدارانی ئەوكاتی وڵاتەكەی سەرپشك دەكرد لە بەكارهێنانی هێزی سەربازی دژی هەر وڵات و كەس و رێكخراوێك بەشداری كردبێت لە هێرشەكەدا یان پلانیان دانابێت یان رێگەخۆشكەر بوبن بۆ ئەنجامدانی هێرشەكە.

جۆرج دەبلیو بۆش، سەرۆكی ئەوكاتی ئەمریكا لە وتارێكیدا رێكخراوی ئەلقاعیدەى تۆمەتباركرد بە ئەنجامدانی هێرشەكە و دواتریش لە تۆمارێكی دەنگیدا ئوسامە بن لادن-ی سەرۆكی رێكخراوەكە؛ بەرپرسیارێتی هێرشەكەی لە ئەستۆگرت. لە 7ی تشرینی یەكەمی 2001دا، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كە لە 40 وڵات پێكهاتبو، بە سەرۆكایاتی ئەمریكا هێرشیكردە سەر ئەفغانستان و بوە هۆی روخاندنی حكومەتی تاڵیبان و پەرتەوازەكردنی ئەلقاعیدە. ئەوەی 11ی سێپتامبەر جێیهێشت لە ناوخۆی ئەمریكا، جگە لە كوژران و برینداربونی ژمارەیەكی زۆر لە خەڵك و كەسایەتی و دیپلۆماتكار، وایكرد گومان لەهەر كەسێكی موسوڵمان بكرێت كە گەشت بۆ ئەمریكا دەكات لەو وڵاتانەی كە لە تیرۆرەوە گلاون، هەروەها ناردن و حەواڵەكردنی پارە ‌ئاستەنگی بۆ دروستبو، هاوكات گرتنەبەری رێوشوێنی توند بەرامبەر ئەو كەسانەی هەڵگری بڕوانامەی ئەمریكا نین لەنێو فڕۆكە‌خانەكاندا یەكێكى تر بو لە رێوشوێنە ئەمنییەكان، لەلایەنی ئابوریشەوەو لە ماوەی سێ مانگی یەكەمی دوای روداوەكە؛ بوە هۆی لەدەستدانی 143 هەزار پلەی وەزیفی و دو ملیار و 800 ملیۆن دۆلاری كرێی ئەو كەسانەی كاریان دەكرد لە نیویۆرك،  ئەمە لە كاتێكدا بو كە گەورەترین زیان لەماوەی ئەو چەند رۆژەدا بەر هێلێ ئاسمانی ئەمریكا كەوت كە بوە ‌هۆی له ‌كاركەوتنی 60%ی كاركردنی فەرمانبەران.

روداوى یازدەى سێپتامبەر، كەى و چۆن رویدا؟

لەسەرەتای سەدەی (21) و لە بەرەبەیانی ڕۆژی سێشەممە (11/9/2001) ئەمریكا لەڕێگای چوار فڕۆكەی سڤیلی نەفەرهەڵگر ڕوبەڕوی گەورەترین و دڕاندانەترین و بەناوبانگترین هێرشی تیرۆرستی بویەوە، چەند پێگەیەكی ستراتیژيی ئەمریكا كرانە ئامانج، لە ناویاندا هەردو تاوەری بازرگانی جیهانی لە نیویۆرك و بارەگانی پێنتاگۆن لە واشنتۆن، بە هۆیەوە دو هەزارو 996 كەس گیانیان لەدەستدا و نزیكەی (25000) كەس برینداربون. ئەم هێرشانە پرسی پاراستنی ئاسایشی كردە ئەولەویەت و گرنگی ئەم پرسەشی خستە پێش پرسەكانی تری وەك ئازادی و دیموكراسی و مافی مرۆڤ، واتە بە هۆی ئەم هێرشانەوە ئازادی تاكەكان سنوردار كران و لە ڕێگای ئامێرە ئەلیكترۆنیيەكانەوە مرۆڤەكان خرانە ژێر چاودێريیەوە.

درێژەى روداوەكەش ئەوەبو كە لە كاتژمێر 8:46 خولەكی بەرەبەیانی رۆژی 11ی سێپتامبەر، فڕۆكەی بۆینگ 757 ژمارە 11ی هێڵی ئاسمانی ئەمریكا كە لە شاری بۆستنەوە بەرەو لۆس ئەنجلۆس بەڕێكەوتبو، بە خۆیی و سەرنشینان و 20 هەزار گاڵۆن بەنزینەوە لەلایەن تیرۆريستانی ئەلقاعیدەوە بە تاوەری باكوری باڵەخانەی ناوەندی بازرگانی جیهاندا تەقێندرایەوە لە شاری نیویۆرك. فڕۆكەی دوەم بە ئاراستەی باڵەخانەی باشوری ناوەندی بازرگانی جیهانی بەڕێكەوت و دوای 17 خولەك لە روداوی یەكەم، ئەمیش بەخۆیی و تەواوی سەرنشینەكانی ناو فڕۆكەكە خۆی بە باڵەخانەكەی دیكەدا كێشاو تەقییەوە، دوكەڵ و ئاگری باڵەخانەكانی نیویۆرك هێندە گەورە بو، هەمو كەس دەیتوانی لە دوری دەیان كیلۆمەترەوە بزانێت كە ئەمریكا لەژێر هێرشدایە.

سێیەم فڕۆكە كە لە ویلایەتی ڤێرجینیایەوە بەرەو لۆس ئەنجلۆس بەڕێكەوتبو، باڵەخانەی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پێنتاگۆن)ی لە واشنتۆنی پایتەخت كردە ئامانج.

لەلایەكی دیكەوە، فڕۆكەی چوارەم بەناوی یونایتد 93 كە بەرەو كالیفۆرنیا بەڕێدەكەوت، پاش 40 خولەك لە فڕینی فڕۆكەكە لەلایەن تیرۆرستەكانەوە دەستی بەسەردا گیرا. بەهۆی ئەوەی فڕۆكەكە لە وادەی فڕینی ئاسایی خۆی دواكەوتبو، سەرنشینانی ناو فڕۆكەكە لە رێگەی مۆبایل و ئامێرەكانی پەیوەندیكردنەوە ئاگاداری روداوەكانی نیویۆرك و واشنتۆن بون.

فڕۆكەی چوارەم لەلایەن سەرنشینەكان و تیمی فڕۆكەی چوارەم بەرپەرچیان درایەوەو فڕۆكەكە لە كێڵگەیەكی نزیك شانكسڤیل لە ویلایەتی پێنسیلڤانیا كەوتە خوارەوەو تەواوی سەرنشینەكانی گیانیان لەدەستدا، سەرنشینانی فڕۆكەكە پاش ئەوەی زانیيان كە فڕۆكەكەیان هەرگیز نانیشێتەوەو بە سەلامەتی رزگاریان نابێت، بڕیاری روبەڕوبونەوەی تیرۆريستەكانیاندا و لەگەڵ تیرۆريستەكان بەشەڕهاتن، بەهۆی دروستبونی ئاڵۆزی و پشێوەی لەبەشی پێشەوە، فڕۆكەكە كۆنتڕۆل لەدەستدەدات و لە ئاسمان سەرەوخوار دەبێتەوەو بە خێرایی نزیكەی 500 میل لە كاتژمێرێكدا بەر زەوی دەكەوێت و لە كێڵگەیەكی نزیك شانكسڤیل لە رۆژئاوای ویلایەتی پێنسیلڤانیا دەتەقێتەوە.

تەواوی سەرنشینانی ناو فڕۆكەكەو هەر چوار تیرۆريستەكەش، كە بەكۆی گشتیی ژمارەیان 44 كەس دەبون، گیانیان لەدەستداو تا ئێستاش نازانرێت ئامانجی فڕۆكەی چوارەم كوێ بو، كە لەلایەن سەرنشینەكانەوە رێگری لێكراو خرایە خوارەوە، بەڵام بەپێی چەند بەڵگەنامەیەكی ئاسایشی ناوخۆيی ئەمریكا، كە پاش روداوەكان بەشێكیان بۆ رای گشتی ئەو وڵاتە بڵاوكرایەوە، تێیدا چەند تیۆرییەك باسكراوە و دەڵێن، فڕۆكەی یونایتد-93 بەرەو یەكێك لە ئاراستەكانی؛ كۆشكی سپی، باڵەخانەی كۆنگرێس، باڵەخانەی سەرۆكایەتیی كامپ دەیڤد لە ویلایەتی ماریلاند و چەند وێستگەیەكی ئەتۆمی ویلایەتە یەكگرتوەكان دەڕۆیشت و بەنیازبون فڕۆكەكە وەك موشەكێك بەكاربێنن بۆ لێدان لە شكۆی ئەمریكا لەناو خاكی خۆیدا.

كێ بە روداوەكانى یازدەى سێپتامبەر هەستاوەو هۆكارەكانى چى بون؟

24 ساڵ لەمەوبەر و بە دیاریكراوی لە هەمان رۆژى روداوەكەدا، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا، وەك یەكێك لە بەهێزترین وڵاتەكانی جیهان، روبەڕوی هێرشێكی تیرۆستی بوەوەو لەلایەن تیرۆيستانەوە ناوجەرگەی وڵاتەكەی كرایە ئامانج و بە یەكێك لە كارەساتبارترین روداوەكانی ئەو وڵاتە دادەنرێت.

لەسەرەتای هێرشەكانەوە، ئەمریكا رێكخراوی تیرۆرستی  ئەلقاعیدەی تۆمەتبار كرد، دواتر ئەم ڕێكخراوە بەرپرسیارێتى هێرشەكانی لەئەستۆی خۆی گرت.

كاردانەوەی ئەمریكا بۆ ئەم هێرشانە وەرچەرخانێكی مێژويی دروستكرد، بە جۆرێك مێژوی مرۆڤایەتی پێش و دوای هێرشەكانی (11ی سێپتامبەر) لە هەمو روەكانەوە گۆڕانكاريی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، لە یەكەم گوتاریدا سەرۆكی ئەوكاتەی ئەمریكا (جۆرج دەبلیو بۆش) جیهانی دابەشكرد بەسەر دو بەرەی دژ بەیەكدا (بەرەی تیرۆر و بەرەی ئەمریكا).

پەرچەكرداری ئەمریكا بریتی بو لە ڕاگەیاندنی شەڕێكی سەرتاسەری هەمەجۆر(سەربازی، ئابوری، ئایدۆلۆژی.....هتد) بەرامبەر بە تیرۆریستان لەسەر ئاستی جیهان، لە دەرەنجامی ئەم هێرشانەدا ئەمریكا هەردو ڕژێمی ئەفغانستان و عێڕاقی ڕوخاند و كۆمەڵێك بنكە و پێگەی سەربازی نوێی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دروستكرد، لە ئێستاشدا ئه‌مه‌ریكا زیاتر لە (160) هەزار سەربازی لە (150) وڵاتدا بەسەر (865) بنكەدا دابەشكردوە، كە  لە (80) وڵاتدا دژایەتی تیرۆر دەكەن.

لە 11ی سێپتامبەری 2001، تیرۆریستانی گروپی توندڕەوی ئەلقاعیدە- كە ئوسامە بن لادن دامەزرێنەری بو- چوار فڕۆكەی نەفەر هەڵگری بازرگانیی پڕ لە سوتەمەنیيان رفاند و لە هێرشە خۆكوژییەكانی ئەمریكا بەكاریانهێنا.

دو لەو فڕۆكانە بەرەو ئاراستەی ناوەندی بازرگانی جیهانی لە شاری نیویۆرك بەڕێكەوتن، لە ماوەی چەند كاتژمێرێكدا هەردو تاوەرە دوانەكە روخاون و بونە داروپەردو، دواتر بەشێكی گەورەی باشوری مانهاتنیان كاولكرد. فڕۆكەی سێهەم بەر پێنتاگۆن (وەزارەتی بەرگری ئەمریكا) كەوت و لە شاری ئارلینگتۆن لە ویلایەتی ڤێرجینیا بەڕێكەوت، كە تەنها چەند كیلۆمەترێكی كەم لە واشنتۆن دی سی-ی پایتەختەوە دورە.

لە هێرشە تیرۆریستییەكانی 11ی سێپتامبەردا ژمارەیەكى زۆر لە هاوڵاتیان كوژران كە لەنێویاندا 19 تیرۆریستی ئەلقاعیدەشیان تێدابو.

روداوەكە شۆكێكی جیهانی بەدوای خۆیدا هێنا و سات بە ساتی روداوەكە لە رێگەی كەناڵەكانى راگەیاندنەوە بۆ جیهان دەگوازرایەوەو ترس بەشێكی زۆری جیهانی داگیركردبو. ئیدارەی سەرۆكى پێشو (جۆرج بوش) بە راگەیاندنی "جەنگ دژی تیرۆر" وەڵامی هێرشەكانی دایەوەو بەرەیەكی فراوانی هاوپەیمانی بەسەرۆكایەتی خۆی پێكهێنا، و وەزارەتی ئاسایشی ناوخۆی تایبەت بە روبەڕوبونەوەی هەڕەشەی تیرۆرى لەسەر ئەمریكا دروستكردو دواتریش داگیركردنی ئەفغانستانی بەدوادا هات؛ كە مۆڵگەی سەرەكی تیرۆريستانی ئەلقاعیدە بو. پاش سێ مانگ لە روداوەکەو لە رێککەوتی 3ی دیسەمبەری هەمان ساڵدا، حکومەتی ویلایەتە یەکگرتوەکان تۆمارێکی ڤیدیۆیی ئوسامە بن لاندن-یان بڵاوکردەوە کە تێیدا بەرپرسیارێتى هێرشەکانی 11ی سێپتامبەری سەر ئەمریکا لە ئەستۆ دەگرێت. ئوسامە بن لادن ئەوکات سەرۆکی رێکخراوی ئەلقاعیدە بو، زۆرترین پەنجەی تۆمەتی ئاراستە دەکرا بەوەی دەستی هەبوبێت لە ئەنجامدانی هێرشەکان، بەڵام راستی روداوەکان و لێکۆڵینەوەکانی لیژنەی تایبەتی هێرشەکان شتێکی تر دەڵێت.

خالید شێخ موحەمەد، پیاوێکی کوەیتی و خاوەن بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە زانستی ئەندازیاری میکانیکی لە زانکۆی نۆرث کارۆلینا، بە کەسێکی نزیکی ئوسامە بن لادن دادەنرێت و تۆمەتبارە بەوەی کە ئەندازیاری پلانی هێرشەکانی 11ی سێپتامبەرە. راپۆرتی لێکۆڵینەوەکانی لیژنەی تایبەتی روداوەکانی 11ی سێپتامبەر دەڵێت، خالید شێخ موحەمەد، پلان دارێژەری هێرشەکە بوەو هەر ئەویش بوە بیرۆکەی هێرشەکەی بە ئەلقاعیدە داوە. پێشتريش لێکۆڵەرێکی FBI بۆ لێکۆڵینەوە لە شێخ محەمەد بەناوی فرانک پێلیگرینۆ، دانرابو، پێلیگرینۆ گومانی هەبو لەوەی شێخ موحەمەد دەستی هەبوبێت لە تەقینەوەکانی تاوەری ناوەندی بازرگانی جیهانی. گومانەکانی پێلیگرینۆ زیاتربون کاتێك زانی، شێخ موحەمەد، پارەی گواستۆتەوە بۆسەر هەژماری بانکی یەکێك لە بکەرانی هێرشەکانی 11ی سێپتامبەر.

هۆكارەكانى سەرهەڵدانى رێكخراوى ئەلقاعیدەو ئامانجەكانیان چیبون؟

رێكخراوى ئەلقاعیدە ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامیی بو، ساڵی 1988 بۆ شەڕی دژی یەكێتى سۆڤیەت لە وڵاتی ئەفغانستان دامەزرا. ڕێکخراوەكە تێکڕا ئەمریکا و ئیسرائیل بە دوژمنی ھاوبەشی ھەمو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی جیھانی ڕۆژئاوایی لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانەيان دەکرد. لە بەڵگەنامەیەكى پێشوى ھیلاری کلینتۆن-ى ركابەرى دوناڵد ترامپ لە هەڵبژاردنەكانى پێشوترى ئەمریكادا، خۆی دان بەوە دادەنێت کە وڵاتەكەى دامەزرێنەری رێکخراوی ئەلقاعیدەیەو بۆ ئەوەی لە دژی یەكێتى سۆڤیەتى جاران بجەنگن پاڵپشتيكراون.

ئوسامە بن لادەن بناغەدانەرو سەرۆکی ئەلقاعیدە بو، کە لە رێکەوتی 2ی ئایاری 2011 لەلایەن سوپای وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا لە پاکستان کوژرا.

وەك ئاماژەى پێدرا رێكخراوەكە لە ساڵی 1988 لەلایەن ئوسامه بن لادنەوە دامەزراوە، بێگومان لەگەڵ ئەو عەرەبانەی کە لە ئەفغانستان دژی هێزە سەربازییە داگیرکەرەکانی یەکێتی سۆڤیەتی جاران شەڕیان کردوە. ئەلقاعیدە بەپێى فیكرو بنەماى كاركردنى خۆیان وەك بانگەشەيان بۆ دەكرد تێدەکۆشا بۆ نەهێشتنی کاریگەری ڕۆژئاوا لە جیهانی موسڵمان و سەرزەنشتکردنی حکومەتە "موسڵمانەکان"و دامەزراندنی خەلافەتێکی پان ئیسلامی کە بە لێکدانەوەی خۆيان بۆ شەریعەت بەڕێوەدەبرێت و لە کۆتاییدا ئەو بە ناوەندی دەستوری نوێی نێودەوڵەتی دەزانن.

 ئەم ئامانجانە لە 1996ەوەو لە کاتی ڕاگەیاندنی گشتی شەڕ دژی ئەمریکا بە شێوەیەکی بنچینەیی نەگۆڕاون، رێكخراوەكە دەیان فەرمانبەری ئاستی ناوەندی و پێشکەوتوی لە دەستداوە بۆ هەوڵدانی دژە تیرۆر، بەڵام بەردەوامبوه لە خستنەگەڕی پلان و ئیلهامدان و ئەنجامدانی هێرشەکان.

هاوكات، ئەلقاعیدە ڕێکخراوی پەیوەندیداری هەبوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەفریقا، و ئاسیا و دەسەڵاتی ئەوكاتى ئەو بە شێوەیەکی سەرەکی بە هۆی هاریکاريى بوە لەگەڵ ئەوهاوپەیمانانەداو بەرپرسیارە لە چەندین هێرشی گەورە و قوربانی بەکۆمەڵ، لەوانه: ساڵی 1992دا سێ تەقینەوەی لە دژی سوپای ئەمریکا لە عەدەن لە یەمەن ئەنجامدا و بەرپرسیارێتى خۆی لە تەقەکردن لە هەلیکۆپتەرەکانی ئەمریکا و کوشتنی سەربازانی ئەمریکا لە سۆماڵ لە ساڵی 1993 ڕاگەیاند.

پەیوەندى نێوان عێراق و رێكخراوى ئەلقاعیدە لە چ ئاستێك دا بوە؟

پەیوەندی نێوان بن لادن و ئەلقاعیدە لەگەڵ رژێمی بەعسی عێراق یەكێك بو لەو بیانوانەی وایكرد ئەمریكا لە ساڵی 2003 بە هاوپەیمانی لەگەڵ بەریتانیا هێرش بكاتە سەر عێراق و لە هەمان ساڵیشدا رژێمی بەعس بڕوخێنێ‌. لەدوای 1991 كاتێك سعودیە ویستی كار بۆ ئەوە بكات رژێمی بەعس بڕوخێنێ‌، سەددام حسێن رێنمایی دا كار بۆ دەركردنی ئەمریكا لە كەنداو بكرێت، بۆ ئەم بابەتەیش داوای له دەزگاى موخابەراتى عێراق دەكرد راپۆرتی مانگانەى بۆ ئامادە بكرێت.  لە ساڵانى نەوەدەكانى سەدەى رابردو، عێراق پەیوەندی لەگەڵ ئیخوان هەبو، بەتایبەت  باڵی عەدنان عقلە، عەبدولمەلیكی برای عەدنان حكومەتى عێراقى لەوە ئاگادار كردبۆوە كە ئیخوان پەیوەندی لەگەڵ بن لادن هەیەو ئامادەن پەیامی سەددام بە ئەلقاعیدە بگەیەنن. هەر لەو سەروبەندەدا پاش كۆبونەوەى بەرپرسانى هەواڵگرى عێراق لە بەغدا لەگەڵ عەبدولمەلیكدا پێى رادەگەیەنن كە هەردولا ئامانجى سەرەكییان دەركردنى هێزەكانى ئەمریكایە لە دورگەی عەرەبی و ناوچەكە و دەكرێت بەم ئاراستەیە هاوكار بن، بەڵام لە دواى گەڕانەوەى ناوبراو بۆ بەغدا، بەلایەنى عێراقى راگەیاندبو كە هەڵوێستی بن لادن زۆر توند بوەو چەند جارێك دوپاتی كردۆتەوە، كە رژێمی عێراق كافرەو هەر ئەویش هۆكاربوە لە هاتنی هێزەكانی ئەمریكا، هیچ دەرفەتێكیش بۆ دیدار لەگەڵ نوێنەرو هاوكارانی ئەو رژێمە نییە. هەڵبەتە ئێمە باسی ساڵانی یەكەمی نەوەدەكان دەكەین، كە ئەوكات هیچ ئۆپەراسیۆنێكی ئەلقاعیدە بۆ هێرشەكانی 11ی سێپتامبەر لەئارادا نەبو. دۆسيەیەكی تری ئاڵۆزو پەیوەندیدار بە ئەلقاعیدە، دۆسیەی پیاوێكە بە ناوی عەبدولرەحمان یاسین، ساڵانێك لەسەر ئەو پیاوە گرژیی كەوتە نێوان عێراق و ئەمریكا. سالم ئەلجومەیلى بەرپرسی هۆبەی ئەمریكا لە هەواڵگری عێراق لە دیدارێكى رۆژنامەى شەرقول ئەوسەتدا بە وردى باس لەو دۆسیە دەكات و دەڵێ: عەبدولرەحمان یاسین ئەمریكی و بەڕەچەڵەك عێراقی بو، لە عێراق گیرابو بەڵام دوای داگیركارییەكەی ئەمریكا ونبو و هیچ شوێنەوارێكیشی دیارنییە.

لە ساڵی 1993 بۆمبێك لە سەنتەری بازرگانی جیهانی لە نیویۆرك تەقێندرایەوە كە چەند كەسێكی ئەلقاعیدە ئەو هێرشەیان كردو دو برای عێراقییان لەگەڵدابون، ئەمریكا دو براكەی دەستگیركرد بەڵام بە هۆی نەبونی بەڵگەوە یەكێكیان ئازاد كرد كە ناوی عەبدولرەحمان یاسین بو. عەبدولرەحمان ئەوكاتە ئەمریكا بەجێدەهێڵێت و سەرەتا دەچێتە ئوردن و دواتر دەچێتە عێراق، دوای ماوەیەك دەزگاكانی ئەمریكا دەیسەلمێنن عەبدولرەحمان یاسین بەشداری لە دروستكردنی بۆمبێكی گەورەدا كردوەو لەناو ئۆتۆمبیلێكی داناوەو لە تەقاندنەوەیدا بەكاریهێناوە، ئەمریكا ئەوەیشی زانیوە ئەو پیاوە بە ئاگاداری هەواڵگريی عێراق لەو وڵاتەدا بوه.

بەرپرسانى ئەمریكا بەردەوام بۆ دەستكەوتنى بیانویەك بۆ پەلكێشانى هێزەكانیان بۆ ناوچەى كەنداو لە لێدوانەكانیاندا باسیان لەپەیوەندى راستەوخۆى نێوان عێراق و رێكخراوى ئەلقاعیدە دەكرد، كە ئەمەش وەك بەهانەیەك بو بۆ درێژەدان بە جەنگ لە دژى تیرۆرو روخانى رژێمى بەعس لە عێراقدا، ئەوان ماوەى ساڵەكانى نێوان 1992 بۆ 2003 يان بە ماوەى زێڕینى پەیوەندییەكانى نێوان ئەلقاعیدەو بەغدا دەزانى.

سەرەڕاى لێدوانە بەردەوامەكانى دیك چینى-ى جێگرى جۆرج دەبلیو بوش لە ساڵى 2001دا سەبارەت بە كەیسى عەبدولڕەحمان یاسین، لەهەمان كاتدا دۆسیەى محەمەد عەتاى ئەندازیارى بیناسازى كە هاوڵاتییەكى میسرى بو هاتەئارا، كە یەكێك بو لە تیمى رفێنەرانى ئەو فرۆكانەى روداوەكانى یازدەى سێپتامبەرى لێكەوتەوە، گوایە لەساڵى 2000دا و پێش روداوەكانى یازدەى سێپتامبەر لە پراگى پایتەختى چیك ناوبراو لەگەڵ یەكێك لە ئەندامانى دەزگاى هەواڵگريى عێراق بەناوى ئەحمەد خەلیل ئەلعانى لەهەوڵى دروستكردنى پەیوەندییەكى پتەوى نێوان ئەلقاعیدەو حكومەتى ئەوكاتى عێراقدا بوە.