دوو مووشەک کشانەوەی هێزەکانی "هاوپەیمانی نێودەوڵەتی" لە عێراق ڕاگرت

ناوەندی هەواڵ

ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەت دەڵێت:ناکۆکی نێوان واشنتۆن و بەغدا لەسەر "ئەرکی ڕاوێژکارە سەربازییەکانە"

واشنتۆن بەرەو هەڵوەشاندنەوەی لێکتێگەیشتنەکانە لەگەڵ عێراق سەبارەت بە دانانی خشتەی کشانەوەی هێزەکانی و بەرپرسانی عێراقیش ڕایانگەیاندووە کە هێرشی ئەم دواییە بە دوو مووشەک بۆ سەر بنکەی "عەین ئەسەد" لە پشت ئەم گۆڕانکارییەوەیە.

ئەمەش هاوکات لەگەڵ ناکۆکی نێوان وەزارەتەکانی دەرەوەی هەردوو وڵات لەسەر لێکدانەوەی لێدوانە دیپلۆماسییەکانی پەیوەست بە ئایندەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش، بە سەرۆکایەتی ئەمریکا.

سەرچاوە فەرمییەکان بە ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەتیان  وتووە، پڕۆسەی دانوستان بۆ کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق لەلایەن واشنتۆنەوە ڕاگیراوە.

سەرچاوەکان باسیان لەوەشکردووە، تا ئێستا نازانرێت کە ئایا واشنتۆن جارێکی تر دەگەڕێتەوە بۆ ئەم خاڵە یان نا (کشانەوە)، بەڵام دۆخەکە زۆر ئاڵۆزە بەهۆی هێرشەکانی ئەم دواییە بۆ سەر (عەین ئەسەد).

دواخستنی ڕاگەیاندنەکە

وەزارەتی دەرەوەی عێراق لە بەیاننامەیەکدا، ڕۆژی پێنجشەممە، ڕایگەیاند، بەغدا بڕیاریدا وادەی ڕاگەیاندنی کۆتاییهاتنی ئەرکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا دوابخات.

 ئاماژەی بەوەشکردووە، تەنها ئەوە ماوە لەسەر وردەکاری و بەرواری ڕاگەیاندنەکە و هەندێک لایەنی لۆجستیکی دیکە ڕێکبکەون.

دەشڵێت، ئێمە زۆر نزیک بووین لە ڕاگەیاندنی ڕێککەوتنەکە، بەڵام بەهۆی پێشهاتەکانی ئەم دواییە، ڕاگەیاندنی کۆتایی هاتنی ئەرکی سەربازی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق دواخرا.

بەڵام وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕەتیدەکاتەوە دانوستانەکان لەگەڵ عێراقییەکان سەبارەت بە کشانەوە بێت، بەڵکو زیاتر لەسەر پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و هەماهەنگیکردنی هەوڵە ئەمنییەکان بووە.

میدیاکانی عێراق بڵاویانکردەوە، سەرۆکوەزیرانی عێراق خەریک بوو کشانەوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەو وڵاتە ڕابگەیەنێت ، ئەوەش لەلایەن نوری مالیکی، سەرۆکوەزیرانی پێشووی عێراق، لە میانی دیدارەکەیدا لەگەڵ ڕۆژنامەنووسان لە بەغدا پەسەندکرا، کاتێک وتی: بڕیاربوو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە چوارچێوەی خشتەی ڕێککەوتنی نێوان هەردوولادا بکشێتەوە، بەڵام بەهۆی بۆردومانێک کە بنکەی (عەین ئەسەدی)ی کردە ئامانج دواخرا.

بنکە سەربازییەکەی عێراق کە میوانداری ڕاوێژکارە ئەمریکییەکان دەکات، بە دوو مووشەک بۆردومان کراوە، کە لەلایەن گروپێکی نەناسراوەوە بانگەشەی بۆ دەکرێت کە خۆیان بە "شۆڕشگێڕ" ناودەبەن.

هێزە ئەمنییەکان ئەو کەسانەیان دەستگیرکردووە کە بە وتەی خۆیان دەستیان لە هەڵدانی مووشەکەکاندا هەبووە، دوای ئەوەی دەستیان بەسەر شوێنی هەڵدانی مووشەکەکەدا گرتووە، بەڵام لە ماوەی هەفتەیەکدا ئازادکردنی هەموویان ڕاگەیاند، چونکە بەشدارییان لە هێرشەکەدا نەسەلمێندرا.

ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ڕایگەیاند کە ژمارەیەک سەربازی ئەمریکی کە لە بنکەکەدا جێگیر بوون لە چوارچێوەی ئەرکەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق بریندار بوون.

لە مانگی شوباتی ڕابردووەوە حکومەتی عێراق ئاگربەستێکی ڕەخنەگرانەی لەگەڵ کوتلە چەکدارەکان پاراستووە و بانگەشەی ئەوە دەکات کە بە تایبەتی بەرپرسیارە لە دانوستانەکان سەبارەت بە کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا.

ڕێککەوتنی نێوان حکومەت و فراکسیۆنەکان، لە ڕێگەی نێوەندگیری سیاسی شیعە، بە پلەی یەکەم لەسەر ئەو ڕاستییە بوو کە هەر کردەوەیەکی دوژمنکارانە بەرامبەر ئەمریکییەکان، دانوستانەکان بۆ کشانەوەی کۆتاییان لە عێراق لەناو دەبات، وەک بەرپرسان دەڵێن.

بەڵام لێدوانەکانی حکومەت، لە بەغدا و واشنتۆنەوە، ئاماژەیان بەوە کرد کە هەردوو وڵات دانوستان دەکەن بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ گواستنەوە بۆ هاوبەشییەکی ئەمنی هەمیشەیی و ئەمەش توڕەیی گروپە چەکدارە توندڕەوەکانی لێکەوتەوە، وەک “ئەل- بزووتنەوەی نوجەبا” و “لیواکانی هەسەدە.

سەرلێشێواوی یان ناکۆکی؟

ئێوارەی ڕۆژی پێنجشەممە، ماتیۆ میلەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند: گفتوگۆمان لەگەڵ حکومەتی عێراق کردووە سەبارەت بە داهاتووی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، لەنێویاندا کاتێک محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لەگەڵ جۆ بایدن لە مانگی نیساندا لە واشنتۆن کۆبووەوە، دەڵێت، هیچ کاتێک باسمان لە کشانەوەی هێزەکان نەکرد لە عێراق، بەڵام بەردەوامین لە گفتوگۆکردن لەسەر گواستنەوە بۆ ئەوەی دەتوانین پێی بڵێین هاوبەشی ئەمنی دوولایەنە.

وتەبێژی ئەمریکی لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: سودانی لە لێدوانەکەیدا سەبارەت بە بانگەوازەکەی لەگەڵ وەزیری بلینکن تیشکی خستە سەر ئەم بابەتە و ئەم گفتوگۆیانە بەردەوامن و پرۆسەیەکە پەیوەستە بە ڕێککەوتنە دوو قۆڵییەکانی پێشووەوە، و گفتوگۆ ستراتیژییەکان ڕەگ و ڕیشەی قووڵیان هەیە کە من حەزم لێیە بۆ ئەوەی بڵێین پابەندبوونی هاوبەشمانە بۆ بەرزکردنەوەی هاوکاری ئەمنی و بەرژەوەندی هاوبەش و سەقامگیری ناوچەیی.

وه زاره تی ده ڕه وه ی عێراق به خێرایی وه ڵامی لێدوانه کانی ئه مریکای دایه وه و دەڵێت ئەو وتانە "نادروستن"، وەزارەتەکە لە بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: “کارەکانی لیژنەی باڵای سەربازی لە ماوەی چەند مانگی ڕابردوودا لەسەر هەڵسەنگاندنی مەترسییەکانی ڕێکخراوی داعش چڕ بووەتەوە بە ئامانجی گەیشتن بە وادەی کۆتایی بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی سەربازی ئۆپەراسیۆنی ئیرادەی سروشتی لەسەر ئەو بنەمایە، بوونی ڕاوێژکاری هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە هەموو نەتەوەکان لەسەر خاکی عێراق کۆتایی پێدێت.

بەپێی ڕاپۆرتەکەی ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەت،  وه زاره تی ده ڕه وه ی عێراق ڕایگه یاند، که گفتوگۆ کانی په یوه ندیدار به کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمان"ورده کاری له خۆ گرتبوو که پله یبه ندی کشانه وه ی ڕاوێژکارانی تێدا بووەو ته نها ئه وه ی کە مابوو ڕێککه وتن بووە له سه ڕ ورده کاری و واده ی ڕاگه یاندنه که و هه ندێک لایه نی لۆجستی دیکە."

لیژنەی باڵای سەربازی ئەمریکا و عێراق کە بەرپرسانی هەردوو وڵات لەخۆدەگرێت، باسیان لە وردەکاری کشانەوەی ڕاوێژکاران کردووە.

وه زاره تی ده ڕه وه ی عێراق ئاماژه ی به وه داوە که، په یوه ندی دوو قۆڵی له گه ڵ ئه مریکا له هه موو بواره کاندا به په یوه ندییه ئه منییهکانەوە وه به ته واوی جیاوازه له ڕه وتی په یوه ندییه کان له گه ڵ هێزه کانی هاوپه یمانی نێوده وڵه تی. 

ئاماژەی بەوەشکرد، “شاندە عێراقییەکان باسیان لە ئایندەی پەیوەندییە ئەمنییەکان کرد لە بوارەکانی مەشق و ڕاهێنان، چەکسازی، کەرەستە و هاوکاری ئەمنی، لە ژێر ڕۆشنایی ئەوەی کە لە دەستووری عێراق ڕێگەی پێدراوە و چوارچێوەی ڕێککەوتنی ستراتیژی نێوان عێراق و یەکگرتوو دەوڵەتەکان.

کشانەوەی ئەمریکا

لای خۆیەوە حسێن عەللاوی، ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیرانی عێراق بە ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەت ڕاگەیاندووە، بەیاننامەکەی وەزارەتی دەرەوە ئاماژە بەوە دەکات، ئەوانەی کار لەسەر خاکی عێراق دەکەن ڕاوێژکاری هاوپەیمانی نێودەوڵەتین، هەروەها کارێک هەیە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە بۆ کۆتاییهێنان بەئەرکەکانیان بەپێی ئەو بڕیارەی حکومەت لە 5ی ئایاری 2024دای.

عەللاوی ڕوونیشیکردەوە، لیژنەی باڵای هاوبەش سێ ئەرکی هەبووە، هەڵسەنگاندنی مەترسییەکانی داعش، پێوانەکردنی توانا و توانا سەربازییەکانی عێراق، دانانی خشتەیەکی کاتی بۆ تەواوکردنی ئەرکی کاری وڵاتانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، گواستنەوەی پەیوەندییەکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ سەقامگیری پەیوەندییە دووقۆڵییەکان لە هەموو بوارەکاندا، لەوانە لایەنی بەرگریی قۆناغی پێش کەوتنی موسڵ، کە وادەی پێکهێنانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتییە لە ساڵی 2014.

ڕاوێژکارەکەی حکومەت لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: دوای دە ساڵ، بۆمان دەردەکەوێت کە هێزە ئەمنییەکانی عێراق توانای بەڕێوەبردنی سەروەری نیشتمانییان بە تەواوی هەیە، هەربۆیە لیژنەی باڵای سەربازی کۆبوونەوەی یەکلاکەرەوەی هەیە بۆ دانان و دانانی خشتەی کاتی بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانییەکە.

سەرمەد ئەلبەیاتی، شارەزای بواری ئەمنی،بە ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەتی ڕایگەیاندووە، "سەرلێشێواوی هەیە، نەک ناکۆکی، لەنێوان عێراقییەکان و ئەمریکییەکاندا، هەروەها ڕێککەوتنیش هەیە لەسەر خشتەی کشانەوەکە"، بەڵام جەختیشی لەوە کردەوە کە "هەردوو لایان لەسەر خاڵە سەرەکییەکان ڕێککەوتن، لەنێویاندا دانانی خشتەی کشانەوە، بەڵام پێشهاتەکان دوا ئاوات هەموو شتێکی دواخست."